2003 Sonrası Irak'ta Başbakan Seçimini Etkileyen Faktörler: Tarihsel Bir İnceleme

Irak'ta 10 Ekim 2021'de yapılan parlamento seçimlerinin ve ön sonuçlarının açıklanmasının ardından, Irak meselesini takip eden gözlemciler, bir sonraki başbakan adayının kim olacağını merak etmektedir. Irak’ın daimî anayasasının 78. maddesinde, “Başbakan, devletin genel politikasından doğrudan sorumlu yürütme yetkilisi ve silahlı kuvvetlerin başkomutanıdır” hükmü bulunmaktadır.

İster başkanlık ister parlamenter olsun, demokratik yönetim sistemlerinde seçim sonuçlarının yeni yürütme organının başkanını (başbakanın) belirlediği bilinmektedir. Nitekim genelde, yeni kurulan bir hükûmette başbakan, seçimleri kazanan partinin (veya siyasi koalisyonun) başkanıdır veya kazanan parti, başbakanlık için kendi saflarından birini aday gösterir ve siyasi partiler adaylarını genelde resmî olarak seçimlerden önce duyurur. Peki Irak'ta, bu siyasi gelenekler izlenmekte midir yoksa süreç farklı mı işlemektedir? Özellikle 2003 yılındaki değişimden sonra gelen siyasi sistem, bir yönetim biçimi olarak demokrasiyi benimsediğini ilan etmiştir ve 2005 yılında yürürlüğe giren daimî anayasanın ilk maddesi ülkedeki yönetim biçiminin parlamenter cumhuriyet olmasını öngörmüştür.