Blok Siyaseti Üzerinden Lübnan Protestoları

Aylardır devam eden Lübnan’daki protestoların son dönemde şiddet eğilimine sahip olmaya başladığı belirtilmektedir. Son dönemdeki gelişmelere kadar barışçıl şekilde süren ve mezhepsel yapı gibi Lübnan sisteminin temel özelliklerine itiraz eden protestolar, zamanla tüm Lübnan’a yayılan bir hal almaya başlamıştır. Mevcut sistemi “seçilmiş işlevsizlik” ve “yolsuz” olarak tanımlayan düzen karşıtı gösterilerin, mezhepsel kimliği aşan boyuta sahip olduğu ilk andan itibaren dillendirilmektedir. Bu çerçevede uzun yıllar yapısal ve toplumsal hal alan mezhepsel kimliklerin Lübnan ulusal kimliği ile yer değiştirebilme ihtimali dahi gündeme gelmiştir. Mezhepsel kimlikleri aşan boyutunun yanı sıra gösterilerde ön plana çıkan ikinci önemli vurgu ise gerçek yani mezhepsel özelliklerden arındırılmış, işleyen bir demokrasidir. Protestoları devrim şeklinde tanımlamak mümkün olmamasına rağmen bu taleplerin Lübnan sosyo-politik tarihini dikkate aldığımızda devrim niteliği taşıdığı belirtilmelidir. Protestolara ilişkin umutlu ifadelere rağmen Lübnan sisteminin ana aktörlerinin mevcut yapıyı muhafaza etmede en az protestocular kadar ısrarlı olduğu anlaşılmaktadır.

Bu çerçevede geçmişteki 8 Mart ve 14 Mart güçleri arasında protestoları yorumlama ve çözüm geliştirme meselesinde farklılık olduğu aşikârdır. Daha bütüncül tavır sergileyen ve ittifak ilişkisi daha güçlü olan 8 Mart aktörlerinin protestocuların köklü revizyon taleplerine mesafeli yaklaştığı ve bazı küçük değişikliklerle bu süreci zamana yayarak atlatmayı amaçladıkları söylenebilir. Bu durumun protestocular tarafından tepki ile karşılanmaktadır. Özellikle 8 Mart güçlerinin Hasan Diab’ı başbakan adayı olarak açıklamaları ve Diab liderliğinde Lübnan yeni hükümetinin kurulması sistemde köklü değişime yönelik umutları sınırlandırmıştır. Halihazırda protestocular tarafından en fazla itiraz edilen aktörler Hasan Nasrallah’ın Genel Sekreter olduğu Hizbullah, Nebih Berri’nin liderliğini yaptığı Emel (Lübnan Direniş Tugayı) ve Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Aun’ın kurucu lider olduğu Özgür Yurtsever Hareketi’nin (ÖYH) etkisindeki Diab hükümetinin Lübnan’ın içinde bulunduğu siyasi-ekonomik krize radikal çözüm bulup bulamayacağı tartışmalı bir konudur. Protestocuların ocak ayından itibaren ve özellikle Diab hükümetinin kurulmasından sonra gösterdiği şiddet eğilimli tepkiler ise bu durumu daha da karmaşık hale dönüştürmektedir. Dolayısı ile Lübnan protestolarına ilişkin genel bilgi sunan bu çalışma, temel olarak sistemdeki ana aktörlerin protestolara ilişkin yaklaşımlarını 14-8 Mart güçleri arasındaki farklılıklar üzerinden analiz etmekte ve geleceğe ilişkin senaryoları irdelemektedir.