Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud’un Türkiye Ziyareti

Somali Federal Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud, dört gün sürecek resmi ziyaret için Türkiye’ye geldi.  Hasan Şeyh Mahmud’un Cumhurbaşkanı olduktan sonra ilk resmi ziyaretini Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün davetlisi olarak 4-7 Aralık tarihlerinde ülkemizde gerçekleştirecektir.
 
Somali’nin tarihine kısaca bakmak gerekirse Somali’de Muhammed Barre’nin 1991 yılında devrilmesiyle, ülkede yaşanan yönetim boşluğu Somali’yi anarşik bir ortama sürüklemiş ve ülke Somaliland ve Pundtland olarak iki özerk yönetim altında yönetilmeye başlanmıştır. Ülke içinde birbirleriyle rekabet eden hiçbir grup ülkeyi kontrol edecek güce sahip olamamıştır. Son 20 yıldır Somali’de devam eden istikrarsızlığın bir an önce yeniden istikrara dönüştürülebilmesi,  bölge güvenliği ve uluslararası barışa katkısı açısından büyük önem teşkil etmektedir. En önemli mağdur olan Somali halkı ise yıllar boyunca fakir ve güvenlikten yoksun bir yaşam sürmüştür. Somali’nin bu durumu sadece Somaliler için değil, komşu ülkeler ve diğer ülkeler içinde sorun teşkil etmiştir. 2004 yılından günümüze, ABD’nin terör endişesi ve uluslararası çaba ile merkezi hükümet tekrar inşa edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda, 2004 yılında Geçici Federal Hükümet (GFH) kurulmuştur. Geçici Federal Hükümet, beş yıllık geçici süresini, kalıcı hükümet kurulması için 2009 yılında yapılan seçimlere kadar sürdürmesi planlanmıştır. Bu dönemde 2004 yılında Cumhurbaşkanı olan Abdullah Yusuf, Aralık 2008’de hükümet ile anlaşmazlığa düşmüş ve istifa etmiştir. Ardından, GFH ilk Başbakanı Ali Muhammed Gedi ve Somali’nin Yeniden Kurtuluşu için İttifak’ın lideri Şeyh Şerif Ahmed cumhurbaşkanlığına adaylıklarını koymuşlardır. 31 Ocak 2009 tarihinde Somali Meclisi yeni Cumhurbaşkanı olarak Şeyh Şerif Ahmed’i seçilmiştir.  Geçici Federal Hükümet’in süresi 2011 yılına kadar uzatılmış ve 200 kişilik milletvekili sayısı da 550’ye yükseltilmiştir. Geçici Federal Hükümet’in 2011 Ağustos ayında görev süresinin bitmesine, Cumhurbaşkanı Şeyh Şerif Ahmed istifa etmeyeceğini belirterek reddetmiştir.  Devamında 9 Haziran 2011 tarihinde Uganda Cumhurbaşkanı ve BM’nin Somali Temsilcisi Augustine Mahiga,  Kampala anlaşması imzalamıştır. Bu anlaşmaya ilişkin olarak Başbakan Muhammed Abdullahi Muhammed görevden alınmış, Somali’de Geçici Federal Hükümet ve kurumların süresi Ağustos 2012’ye kadar uzatılmıştır. Görevden ayrılan Başbakan Muhammed Abdullahi Muhammed yerine Abdiweli Muhammed Ali geçmiştir.  20 Ağustos 2012 tarihinde gerçekleştirilmesi planlanan seçimler uluslararası baskı sonucu ertelenmiş ve 10 Eylül 2012 tarihinde seçimler gerçekleşmiştir. Barış ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı, Hasan Şeyh Mahmud’un Cumhurbaşkanı seçildiği bu seçimler ile geçiş yönetimi sona ermiştir. Yeni yönetimin başbakanı Abdi Farah Shirdon Saaid’dir.
 
Türkiye, Somali ile Osmanlı İmparatorluğu döneminden bugüne yakın ilişkilerde bulunmuştur. Türkiye, Somali’nin sorunlarını giderme amacıyla 21-23 Mayıs 2010 tarihleri arasında BM bünyesinde İstanbul’da İstanbul Somali Konferansı gerçekleştirilmiştir. Bu konferansta, Somali’ye komşu ülkelerin bakanları Somali’ye nasıl barış getirilebileceği konusu tartışılmıştır. 2011 yılında meydana gelen kuraklık nedeniyle Doğu Afrika ülkelerinde yaşanan açlık ve insanlık krizi yaşanmıştır. İstanbul’da, 17 Ağustos 2011 tarihinde  “Somali Hakkında İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Olağanüstü İcra Komitesi Toplantısı”, 40 ülkenin katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Bu toplantı sonucunda kıtlık ve kuraklığa maruz kalan Somali halkı için 350 milyon toplanmıştır.  Kuraklık nedeniyle Doğu Afrika ülkelerinde yaşanan açlık ve insanlık krizinde Türkiye, Somali’ye un, pirinç, yağ, ilaç, battaniye, jeneratör, hijyen malzemeleri, ambulans, minibüs ve sondaj makinesi gibi yardım maddeleri gönderirken, bu yardımların ihtiyaç olanlara ulaştırılabilmesi ve verimli kullanımı için projeler geliştirmiştir.
 
Kuraklığın en büyük etkisi olarak insanlar Somali’de su kaynaklarına ulaşamamaktadır. Bu doğrultuda para yardımında da bulunan Türkiye, 2011 yılında Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansının (TİKA) “Somali Temiz İçme Suyuna Ulaşım” projesini, DSİ’nin de verdiği teknik destekle hayata geçirmek için adım atmıştır.
 
Somali’de, DSİ içme suyu temin projelerini Eylül 2011’de başlatmıştır. Büyük açlık sorununun yaşandığı ülkede ayrıca içme suyunun kalitesine ilişkin ciddi sorunlar söz konusudur. Özellikle okyanusa yakın bölgelerde açılan kuyularda suyun elektrik iletkenliği çok yüksektir. İç savaş öncesi içme suyu sistemine sahip olan Başkent Mogadişu kentinin sisteminin tekrar yenilenmesi gerekmektedir. DSİ, bu doğrultuda önce Erzurum, daha sonra Eskişehir ekipleriyle çalışmaya başlamıştır. Tuzlu olmayan ve yeterli miktarda içme suyu bulabilmek için DSİ jeofizik yöntemler kullanarak su aramalarını yapmıştır. Türkiye'den getirilen bir sondaj makinesi ve ekipmanlarıyla çalışmalarına başlayan DSİ ekibi, başkent Mogadişu’ya savaş nedeniyle göç eden insanların yaşadığı çadır kentlerde ve daha sonra Sağlık Bakanlığı ekibi ile geniş yerleşim yerlerinin bulunduğu bölgelerde kuyular açmıştır.

Bu güne kadar açılan kuyular ile su sıkıntısı çeken ve su erişimi problemi olan insanların su ihtiyaçları karşılanmış ve su kirliliği veya yokluğundan ortaya çıkan hastalıklarda azalma meydana gelmiştir. Toplam 126.000 kişinin su ihtiyacı karşılanmıştır. Ayrıca, açılan bu kuyular ile hastane, okul ve yeni yerleşim alanlarının da su ihtiyacı sağlanacaktır. TİKA ve DSİ destekli bu proje bölgede çalışmalarına devam etmektedir.
 
Türkiye’de 31 Mayıs-1 Haziran 2012 tarihleri arasında ise “Somali’nin Geleceğine Hazırlık: 2015 için Hedefler” başlıklı II. İstanbul Somali Konferansı gerçekleştirmiştir. Toplantıda Geçiş Dönemi sonrasına dair yakın ve orta vadeli stratejiler geliştirilmesi gündemde yerini almıştır. Toplantı sonucunda yayımlanan deklarasyonda Somali’nin bağımsızlığına, toprak bütünlüğüne ve birliğine saygı duyulduğu tekrar teyit edilmiştir. Konferans’ta ülkede siyasi çözüm kurulması sorumluluğun Somalililere ait olduğu da belirtilmiştir.
 
Somali’nin gerek geçiş dönemi gerekse geçiş dönemi sonrasında, Türkiye desteğine devam etmektedir. Yeni bir döneme başlayan Somali’de yeni yönetim ile devlet kurumlarının yapılandırılması, temel kamu hizmetlerinin ülkenin her bölgesine ulaştırılacağı inancı ile Türkiye, Somali’de iç barış ve istikrarın sağlanabilmesi için her türlü yardımda bulunacağını dile getirmiştir.