Sudani Kabinesi ve Hükûmet Programı

Irak’ta 2003 sonrası yapılan bütün parlamento seçimlerinde, seçim yasalarında yapılan değişiklikler nedeniyle farklı sistemler uygulanmıştır. Seçim sisteminin temsil üzerindeki etkisi ise toplumsal dönüşümün ötesinde siyaset kurumunun farklılaşmasına sebep olmuş ve seçmen taleplerinin parlamentoya sağlıklı bir şekilde yansımasını engellemiştir. Toplum ve siyaset mekanizması arasındaki bu ayrışma, Ekim 2019 gösterileri ile zirve yapmış ve toplumsal talepler doğrultusunda hem dönemin başbakanı istifa etmiş hem de yeni gelen hükûmet yeni bir seçim yasası hazırlamıştır. Bu seçim yasası, siyasi değişkenlerin ötesinde toplum içerisindeki farklı dinamiklerin etkili olduğu Irak’ta, Sadr Hareketi’nin lehine sonuçlar ortaya çıkartmıştır. 2021 yılında yapılan parlamento seçimlerinde bu sistem kullanılmış ancak seçimlerin ardından siyasi oluşumların anlaşamaması nedeniyle hükûmet krizi çıkmıştır.

Hükûmet krizinde yeni seçim sistemi doğrultusunda oluşan bloklardan hiçbirinin hükûmeti kurabilecek sayıya sahip olamamasına ek olarak ülkenin kronikleşen sorunlarından dolayı siyasal ayrışma derinleşmiş ve taraflar uzlaşamamıştır. Bu kriz ancak parlamentodaki en büyük oluşum olan Sadr Hareketi’nin istifa etmesiyle yerlerine diğer bloklardan seçilen yedek milletvekillerinin göreve başlamasıyla aşılabilmiştir.

Bu nedenle çalışmada, Muhammed Şiya es-Sudani liderliğinde hükûmetin kuruluşunun arka planı olarak değerlendirilebilecek 2018 seçimlerinin ardından özellikle ülkenin başat aktörü olan Irak Şiileri arasındaki ayrışma ve toplum ile siyaset arasındaki ayrışmanın açıklanması önem taşımaktadır. Zira Sudani kabinesinin yapısı, hükûmet programı ve yönetimdeki ilk dönemi, aşağıda değinilen 2018-2022 arka planının bir mirası olarak değerlendirilebilir.