Türkiye-Körfez İlişkilerinde Bir Model Ortaklık: Türkiye-Katar İlişkileri
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, beraberindeki üst düzey heyetle birlikte 6-7 Aralık tarihlerinde Katar’a bir ziyaret düzenledi. Katar’da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani arasında ve heyetler arasında gerçekleştirilen toplantılarla birlikte aynı zamanda 2014 yılında ihdas edilen Türkiye-Katar Yüksek Stratejik Komitenin yedinci toplantısı gerçekleştirildi. Toplantı özellikle Türkiye ve Körfez ülkeleri arasında girilen yeni dönem hasebiyle de önem arz etmektedir. Suudi Arabistan ve BAE ile de ikili siyasi ve diplomatik ilişkilerde yumuşamanın meydana geldiği dönemde, Katar ile ilişkilerin güçlendirilmesi, Körfez içi siyasi dinamiklere ve Türkiye-Katar siyasi ilişkilerine olumlu yansıyacaktır.
Doha’da gerçekleştirilen komite toplantısı Türkiye ve Katar arasında toplamda 15 ortaklık anlaşmasının imzalanmasıyla son buldu. Türkiye ve Katar arasında gerçekleştirilen toplantı sonucunda, doğal afetlerin yönetimi alanında, büyük çaplı organizasyonların yerine getirilmesi konusunda, Antalya Diplomasi Forumu ile Doha Forum arasında iş birliği konusunda, KOSGEB ve Katar Kalkınma Bankası, Türk Standartları Enstitüsü ve Katar Genel Standartlar İdaresi arasında iş birliği konusunda, Kültür ve Turizm Bakanlıkları arasında iş birliği konusunda, sağlık ve tıp bilimleri alanında iş birliği konusunda, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Katar Evkaf Kurumu arasında iş birliği konusunda, Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi ve Katar İş İnsanları Derneği arasında iş birliği konusunda anlaşmalara varıldı. Anlaşmaları Türkiye Cumhuriyeti adına İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ve Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş imzaladı.
Türkiye ve Katar ilişkilerinde yaşanan son dönem gelişmeler aslına bakılırsa bölgesel normalleşme eğilimlerinin de gerçekleştiği bir dönem içerisinde meydana gelmiştir. Türkiye’nin 2020 yılının son günlerinden itibaren Suudi Arabistan, BAE, Bahreyn ve Mısır ile ilişkilerinde siyasi ve diplomatik normalleşme yaşadığı bir dönemde, hâlihazırda güçlü ilişkilerin kurulduğu Katar ile gerçekleştirilen görüşmeler, iki ülkenin ilişkilerinin daha yoğun ve çeşitli bir şekilde ilerleyeceğini göstermektedir. Türkiye ve Katar ilişkilerinin siyasi, ekonomik ve askerî anlamda geldiği nokta, Suudi Arabistan, BAE, Kuveyt, Umman ve Bahreyn gibi diğer Körfez ülkeleri ile kurulan ilişkilere de bir model teşkil edebilecektir.
Katar’a ziyareti öncesinde açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Körfez ülkeleriyle ilişkilerin geliştirileceğini ifade etti. Bu anlamda Türkiye ve Katar ilişkileriyle birlikte Türkiye ve Körfez ilişkilerinin bir değişim ve dönüşümden geçtiğini belirtmekte fayda vardır. Bakıldığında, 2020 yılı sonlarından itibaren hem Türkiye’den hem de Körfez ülkelerinden çeşitli karşılıklı adımların atıldığı görülmektedir. Kasım 2020 tarihinde Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz arasında gerçekleştirilen telefon görüşmesi ve hemen akabinde dönem başkanlığını Suudi Arabistan’ın yürüttüğü G20 Zirvesi kapsamında düzenlenen etkinliklerin oturum arasında gazetecilerin sorularını yanıtlayan Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Farhan’ın ülkesiyle Türkiye arasındaki ilişkileri “iyi ve dostane” şeklinde tanımlaması Türkiye ile Körfez ülkeleri arasındaki ilişkilerde değişimin ilk sinyallerini vermişti. Benzer şekilde 2021 yılı içerisinde Türkiye ile BAE arasındaki ilişkilerde de taraflar karşılıklı olumlu sinyaller vermiş, bu durum Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid’in Ankara ziyaretiyle tepe noktasına ulaşmıştır.
Özellikle son dönemde bölgede yaşanan gelişmeler ve Türkiye-Katar ortaklığının bu gelişmeler karşısındaki tutumunun bölgenin güvenliğinin ve refahının sağlanması noktasındaki katkıları göz önüne alındığında, söz konusu bu ortaklığın diğer Körfez ülkeleri için bir model oluşturduğunu ifade etmek mümkündür. Bu anlamda ABD’nin Afganistan çekilmesi süreci ve sonrasında yaşananlar karşısında Türkiye ve Katar’ın takındığı ortak tavır önem arz etmektedir. Özellikle Afganistan’dan yapılan tahliyeler ve Afganistan’a sağlanan insani yardım konusunda ön sıralarda olan bu iki ülke, krizin bölge ülkelerine ciddi şekilde sıçramaması noktasında önemli katkı sağlamıştır.
Türkiye-Katar ilişkilerinde diğer Körfez ülkelerine rol model oluşturabilecek bir diğer husus iki ülke arasında çok geniş bir yelpazede gerçekleşen ekonomi, ticaret ve yatırım alanlarındaki iş birlikleridir. Türkiye-Katar arasındaki ticaret hacmi 2 milyar dolara ulaşırken, iki ülkenin karşılıklı yatırımlarının bugünkü değerinin 65 milyar doları aştığı ifade edilmektedir. Petrole bağımlı ekonomilerini çeşitlendirme yolunda büyük çaplı projelere önemli yatırımlar yapan Körfez ülkeleri için Türkiye ve Katar arasında söz konusu alanlarda gerçekleştirilen iş birlikleri örnek arz edebilir.
