Giriş

Emirli (Amirli), Irak’ın Selahaddin vilayeti sınırları içerisinde yer alan bir Türkmen ilçesidir ve tarihî geçmişi, coğrafi konumu ve yaşadığı önemli olaylardan dolayı Irak’ta ün kazanmış önemli Türkmen bölgelerinden biridir. Emirli, Türkmen ovası olarak nitelendirilebilecek Altınköprü, Kerkük, Tazehurmatu, Dakuk ve Tuzhurmatu bölgelerinin güney ucunda bulunmaktadır. Emirli ilçesi coğrafi konumu itibarıyla Türkmen bölgelerini güneyden Arap bölgelerine, dolayısıyla Bağdat’a bağlayan stratejik bir konuma sahiptir. Emirli, tarih boyunca Türklerin Irak’ta genellikle yerleşmeyi tercih ettiği ova bölgesidir.

Uzun yıllar boyunca Emirli’deki Türkmenler yaşamlarını çobanlık ve tarım yaparak sürdürmüşlerdir. Bununla birlikte, 1990'ların başından itibaren ve özellikle 2003'ten sonra, halk devlet kurumlarında memur olmayı tercih etmeye başlamıştır. Emirli'de konuşulan Türkçe lehçe (Türkmence), çevredeki Bayat köyleri şivesine oldukça yakındır. Bestamlı ve bazı Bayat köylerinin konuştuğu Türkmence, Emirli'nin lehçesine en yakın olanıdır. Emirli'de konuşulan dil, Kerkük, Telafer ve Tuzhurmatu lehçelerinden biraz farklılık gösterir.[1]

Emirlililer, geleneklere ve kültürel değerlere bağlılıklarıyla tanınır. Büyük şehirlerden uzak bir bölgede bulunan Emirli, Telafer hariç diğer Türkmen bölgelerine göre aşiret bağına daha sıkı bir şekilde bağlıdır.

Emirli halkı, Irak'ta hüküm süren yöneticiler tarafından yerel ve merkezi yönetimlerden dışlanmıştır. 29 Ocak 1976 tarihinde Tuzhurmatu'ya bağlı bir nahiye olan Emirli, Baas rejimi tarafından demografik değişim politikaları kapsamında Kerkük vilayetinden ayrılarak Selahaddin vilayetine bağlanmıştır.[2] Böylece Emirli ve diğer Türkmen bölgeleri, Kerkük vilayetindeki Türkmenlerden uzaklaştırılmak istenmiştir.

Ayrıca Baas rejimi döneminde, birçok Emirli kökenli Türkmen, İslami Dava Partisi'ne üye olmakla suçlanmış ve bazıları ülkeyi terk etmek zorunda kalmıştır. 2003 yılından itibaren Emirli’deki Türkmenler, Bağdat ve Selahaddin vilayetlerinde etkin olmaya çalışmışlardır. Günümüzde tamamen Türkmenlerden oluşan Emirli'nin ilçe merkezi nüfusunun 23 binden fazla olduğu tahmin edilmektedir. İlçenin köyleriyle birlikte toplam nüfusunun 45 binden fazla olduğu bilinmektedir. 2003 yılından sonra Emirli, Irak'ın gündemine sık sık terör saldırıları nedeniyle gelmiştir. El-Kaide ve IŞİD gibi terör örgütleri, Emirli'nin güney, batı ve doğusunda bulunan Hemrin Dağları'nda üslenerek ilçe halkına karşı yüzlerce saldırı gerçekleştirmiştir. Bu nedenle Emirli, Tuzhurmatu ile benzer bir kaderi paylaşmıştır.