Arap Dünyasında Koronavirus Olgusu - 2

HABER-YORUM

Çin’in Hubey eyaletine bağlı Vuhan kentinde ortaya çıkan yeni tip Koronavirüs (Kovid-19) Arap ülkelerinde giderek yayılmaktadır. 5 Mart 2020 itibariyle Arap ülkelerinde Koronavirüs’e yakalanan kişi sayısı 251’e yükselmiştir. İhmaller ve etkin olmayan kriz yönetimleriyle birlikte virüsün İran’dan Ortadoğu ülkelerinde yayıldığı görülmektedir.  İran’daki dini mekanlarda kolay bir şekilde yayılması nedeniyle virüsün dini gruplar üzerinden Körfez ülkelerine geçtiği görülmektedir. İran’da virüsün ciddi boyutlara ulaşmasıyla birlikte Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi birçok Arap ülkesinde Koronavirüs ile ilgili şeffaflığın bulunmadığı iddiası ortaya çıkmıştır. Diğer yandan Koronavirüs’ün bazı Arap ülkelerinde siyasi amaçlar doğrultusunda da kullanıldığını görülmüştür. Bu duruma örnek olarak Katar vatandaşlarının Mısır’a girişinin yasaklanması gösterilebilir.

Irak
Irak Sağlık ve Çevre Bakanlığı Sözcüsü Seyf el-Bedr, yaptığı yazılı açıklamada başkent Bağdat’ta yeni tip Koronavirüs’e yakalanan bir kadın ile 65 yaşındaki bir kişinin hayatını kaybettiğini belirtti. Diyala ve Necef kentlerinde 3 kişide daha Koronavirüs’e rastlandığını ifade eden Bedr, ülkedeki vaka sayısının 35'e çıktığını belirtti. Önceki günlerde Süleymaniye’de bir 1 kişi hayatını kaybetmişti. Irak Parlamentosu Eğitim Komisyonu tarafından sunulan öneride okul ve üniversitelerin eğitim tatilinin 07 Mart 2020’den 22 Mart 2020’ye kadar uzatılması istenildi. Ayrıca Kerbela’da Cuma namazlarının kılınmaması kararı alındı. 3 Mart 2020’de Bağdat’taki yüzme havuzları ve parklar kullanıma kapatılırken, Irak Sağlık Bakanlığı Koronavirüs ile mücadele kapsamında gelişmiş cihazlar temin etmek için 5 milyon dolar ayırdığını duyurdu. Önceki günlerde Koronavirüs ile mücadele kapsamında Irak devlet kurumlarında çalışanların sayısı yarıya düşürüldü. Anbar vilayetinde birçok devlet kurumunun çalışmalarına ara verildi. Erbil Valisinin Kürdistan Bölgesi Alimler Birliği ile gerçekleştirdiği toplantının ardından Koronavirüs nedeniyle taziye merasimlerinin askıya alınması kararlaştırıldı. Irak Kitap Fuarı, 15. kitap fuarının bir sonraki duyuruya kadar ertelendiğini açıkladı. Herhangi bir vakanın tespit edilmediği Erbil’de, 1095 kişinin karantina altına alındığı önceki günlerde Erbil Sağlık Dairesi tarafından açıklanmıştı. Irak Bakanlar Kurulu Genel Sekreterliği, sağlık ve güvenlik kurumları hariç kamu kurumlarında çalışanların sayısını yüzde 50’ye indirdi ve gelecek pazar gününden itibaren İran ve Kuveyt ile kara sınır kapılarında ticari hareketin durdurulacağını bildirdi.  Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi, Koronavirüs ile mücadele kapsamında Kuvyet ile Şalamça sınır kapısına ziyarette bulundu.

Katar
Katar, kendi vatandaşları ile Körfez ülkeleri vatandaşlarının ülkeye giriş çıkışlarda kimlik kullanımının askıya alındığını duyurdu. Geçen cumartesi Katar'da ilk Koronavirüs vakası tespiti yapılmış ve son olarak salı günü yapılan açıklamada sekizinci vakanın da kesinleştiği ilan edilmişti. 6 Mart itibariyle Katar’da yeni vakanın gerçekleşmediği bildirildi. Katar, Mısır vatandaşlarının ülkeye girmesini yasakladı.  Ayrıca “Katar Yaratıyor” adı altında gerçekleştirilen faaliyetler ertelendi. Önceki günlerde Katar Emiri’nin, İran’da bulunan Katar ve Kuveyt vatandaşlarının tahliye edilmesi kararını aldığı bildirilmişti. 4 Mart 2020’de Katar Sağlık Bakanlığı’nın tavsiyesi doğrultusunda 16-18 Mart 2020 tarihlerinde düzenlenmesi planlanan Deniz Savunma Fuarı ise iptal edildi. 29 Şubat’ta Ruhani ile El Sani telefonda Koronavirüs’e karşı alınacak tedbirleri görüşmüştü.

Kuveyt
Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan basın açıklamasında, son 24 saat içerisinde 2 vakanın tespit edildiği açıklandı. 5 Mart 2020 itibariyle Kuveyt’te salgına yakalananların sayısı 58'e yükseldi. Kuveyt ayrıca; Çin, Güney Kore, İtalya, İran ve Irak’tan gelen vatandaşların özel karantina için ayrılan yerlerde tutulacaklarını kararlaştırdı. Son 24 saat içerisinde herhangi bir yeni vakanın gerçekleşmediği duyuruldu. Kuveyt Sivil Havacılık Otoritesi; Güney Kore, Tayland ve İtalya'ya gidiş-dönüş seferlerini durdurdu. Kuveyt daha önce Irak’a gidiş geliş tüm uçuşların askıya alındığını açıklamıştı. Öte yandan 2 Mart 2020’de Kuveyt, Mısır vatandaşlarına yönelik tüm vize işlemlerini durdurduğunu açıkladı.

Bahreyn
Bahreyn Sağlık Bakanlığı’na göre Koronavirüs’e yakalananların sayısı 56’e yükseldi. Bunların 48’i ülkeye giriş yaparken, 8’inin ise ülke içerisinde tespit edildiği açıklandı. Ülkede salgınla mücadele için eğitim-öğretime 26 Şubat'tan itibaren iki hafta ara verilmişti.

Umman
Umman Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre 2 İran vatandaşı ile 1 Umman vatandaşının daha virüse yakalandığının tespit edildiği açıklandı. Umman Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre son 24 saat içerisinde tespit edilen vakalar ile birlikte Koronavirüs’e yakalananların sayısı 15’e yükseldi.

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE)
Son güncellemelere göre BAE'de toplam 28 kişide Koronavirüs saptandı. 5 kişi Koronavirüs’ü karantinada atlatırken şu ana kadar virüs kaynaklı ölüm rapor edilmedi. Fakat sosyal medyadaki bir iddiaya göre Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid'in, sarayındaki Filipinli bir çalışandan Koronavirüs kaptığı bildirilmektedir. Olaya dair resmi kaynaklardan henüz bir açıklama yapılmadı.   BAE, İran’daki vatandaşlarını tahliye etmeye başladığını bildirerek ve İran’a seyahat yasağı konduğunu duyurmuştu. Koronavirüs ile mücadele kapsamında BAE’de eğitime bir ay ara verildi. Daha önce BAE 3 Mart 2020’den itibaren uzaktan eğitim sisteminin okullarda uygulanmaya başlandığını belirtmişti.  Ayrıca BAE makamları, İran'da hızla yayılan yeni tip Koronavirüs salgını nedeniyle İran'a feribot seferlerini askıya aldığını bildirdi. Öte yandan ülkeye gelen tüm ticari gemilerin, virüsün yayılmasının önlenmesine yardımcı olmak için varıştan 72 saat önce mürettebatlarının sağlık durumları hakkında bilgi vermelerinin zorunlu olduğunu açıklandı. Abu Dabi Velihadi Muhammed Bin Zayid’in Koronavirüs’e yakalandığı yönünde ortaya çıkan haberlerden sonra Zayid’in Umman Sultanı Heysem Bin Tarık’a bir mektup gönderdiği belirtildi. Mektubun içeriğiyle ilgili herhangi bir bilgi paylaşılmadı.

Suudi Arabistan
Suudi Arabistan, yeni tip Koronavirüs nedeniyle Kabe'deki tavaf ve sa'y alanlarının kapatılacağını, Mescid-i Haram'da sadece namaz kılınabileceğini duyurdu. Suudi Arabistan resmi haber ajansının (SPA) haberinde, İran'a gitmemeleri konusunda duyuru yapılmasının ardından aksi şekilde davranan vatandaşların sert uygulamalara maruz kalacağı belirtildi. Suudi yetkililer, İran'ın ülkeye giren Suudi Arabistan vatandaşlarının pasaportlarına mühür vurmayarak sorumsuzca bir davranış sergilediğini, bunun yeni tip Koronavirüs’ün tüm dünyaya yayılmasında sorumluluğu İran'a yüklediğini söyledi. Suudi Arabistan makamları, son olarak ülkede 5 kişiye Koronavirüs bulaştığını duyurdu. Suudi Arabistan, yeni tip Koronavirüs nedeniyle vatandaşlarının ve ülkede ikamet edenlerin umre ziyaretlerini geçici olarak durdurdu. Suudi Arabistan, yeni tip Koronavirüs salgını sebebiyle umre ziyaretlerinin askıya alınmasının ardından umre acenteleri tarafından vize ücretlerinin iadesinin talep edilebileceği elektronik bir sistem kurulduğunu açıkladı. Ortaya çıkabilecek olası Koronavirüs hastalarını tedavi edebilmek için Suudi Arabistan 03 Mart’ta 25 hastaneyi hazırlıklı hale getirdi. Öte yandan 29 Şubat 2020’de Körfez ülkelerinin vatandaşlarının Mekke ve Medine’ye girmesine geçici olarak yasak getirildi.

Mısır
Mısır’da virüse yakalananların sayısı 2’ye yükselirken, Mısır’daki hastaların birisinin iyileştiği açıklandı. Çin’in Başkenti Pekin’i 2 Mart 2020’de ziyaret eden Hala Zayid’in ülkeye dönmesiyle gerekli testlere tabi tutulacağı ve resmi görüşmelerine katılabilecek olmasına rağmen 14 gün kontrol altında tutulacağı bildirildi. 29 Şubat itibariyle Mısır’a seyahat eden tüm yolcuların kontrol edilerek ülkeye girişlerinin sağlandığı bildirildi. Mısır’da 6 Mart itibariyle yeni bir vaka yaşanmadı. Çin’den gelen Mısır Sağlık Bakanı Hala Zayid, Kahire Havaalanı’ndaki sağlık ekibi tarafından sağlık kontrolünden geçirildi.

Lübnan
Lübnan’da Koronavirüs’e yakalananların sayısı 16’ya yükseldi. Koronavirüs şüphesiyle kontrol edilen son 48 kişiden ikisinin sonucunun pozitif çıktığı bildirildi. Lübnan’ın, Koronavirüs ile mücadele etmek için özel bir acil numarayı hizmete soktuğu bildirdi. Ulaştırma Bakanlığı’nın 28 Şubat’ta yaptığı açıklamada, Lübnan’ın Çin, İran, İtalya ve Güney Kore gibi ülkelere uçuşlarını durdurduğunu belirtildi. Yasak, Lübnan vatandaşlarını ve ülkenin yabancı sakinlerini kapsamamaktadır.

Cezayir
Cezayir Sağlık Bakanlığından yapılan açıklamada 5 kişinin daha Koronavirüs’e yakalandığı belirtilerek vaka sayısının 17’e yükseldiği açıklandı. Cezayir’de, Koronavirüs sebebiyle herhangi bir ölüm vakasının gerçekleşmediği vurgulandı. Arap Birliği, Cezayir'de Mart ayının sonunda düzenlenmesi planlanan zirvenin Koronavirüs salgını sebebiyle ertelendiğini duyurdu.

Filistin
5 Mart’ta Filistin Sağlık Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, Batı Şeria’nın tamamında Koronavirüs şüphesiyle olağanüstü hal ilan edildiği, Beytüllahim ile Eriha kentlerinde ise tüm eğitim kurumları ile cami ve kiliselerin 14 gün süreyle kapatıldığı açıklandı. Filistin Sağlık Bakanı Mey Keyle, düzenlediği basın toplantısında, Batı Şeria'nın güneyindeki Beytüllahim kentinde bulunan bir otelde çalışan 7 Filistinliye yeni tip Koronavirüs bulaştığını bildirdi. İşgal altındaki Doğu Kudüs'te bulunan Mescid-i Aksa, yeni tip Koronavirüs salgını nedeniyle her vakit namazından sonra sterilize edilmeye başlandı. Gazze'de ise Koronavirüs vakasının tespit edilmediği belirtildi.

Ürdün
Ürdün’de tespit edilen 1 Koronavirüs vakası dışında yeni vaka kayıt edilmedi. Ürdün’de 59 kişinin karantina altında olduğu bildirildi. Çin, Güney Kore, İran ve İtalya’dan ülkeye girişler yasaklandı. Ayrıca Royal Jordanian Airlines, 26 Şubat'tan başlayarak bir sonraki duyuruya kadar Amman ile Roma arasındaki uçuşları askıya aldı.

Tunus
Tunus Sağlık Bakanlığı tarafından ülkedeki 1 vaka dışında Koronavirüs’e yakalanan herhangi bir kişinin tespit edilmediği açıklandı. Ayrıca Tunus’ta 996 kişinin karantinaya alındığı belirtildi. Fas’ın Vidad Futbol takımıyla Tunus’a yolculuk yapan bir gazetecinin, Koronavirüs şüphesiyle ülkeye alınmadığı açıklandı. Tunus, İtalya ile deniz yolculuklarını durdurduğunu ve sınır kapılarındaki önlemleri artıracağını belirtti. Tunus Sağlık Bakanlığı ise Koronavirüs’e karşı korunmak için yapılması gerekenlere dair talimatlar yayınladı.

Fas
Fas’ta yeni bir Kornavirüs vakası daha tespit edildi ve böylece hasta sayısı 2’ye yükselmiş oldu. Son vakanın İtalya’dan gelen bir vatandaşta ortaya çıktığı belirtilirken, Fas’ta eğitime ara verildiği yönünde ortaya çıkan haberler yalanlandı.  Royal Air Maroc ise 31 Ocak itibariyle Çin’e olan direkt uçuşları askıya aldı. Son açıklamalara göre Fas’ta yeni bir vaka yaşanmamış olsa da futbol maçlarının taraftarsız oynanması kararlaştırıldı. Ayrıca fuar ve festivallerin yapılması da yasaklandı. Sosyal, politik ve ekonomik anlamda hayatın farklı yönlerini etkileyen Koronavirüs’ün gelişmeleri petrole dayalı Ortadoğu ülkelerini de ciddi anlamda etkiyeceği düşünülmektedir. Koronavirüs’ün petrol üretimine etkisi kapsamında Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC), Koronavirüs salgını nedeniyle düşen küresel petrol talebini dengelemek amacıyla günlük 1 milyon varillik ek kesinti yapacağı tahmin ediliyor. Diğer yandan havaların ısınmaya başladığı bölgelerde virüsün çok hızlı yayılma göstermesi de beklenebilir. Arap ülkelerinden Türkiye’ye gelen turist sayılarının çokluğuna bakıldığında, vaka sayıları sınırların kapatılmasını gerektirecek vahamette olmasa da gelenlerin yakından kontrolü gerekmektedir. Bu anlamda ülkeler tarafından birçok tedbir alınmıştır. Irak ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi göz önünde tutulduğunda, Koronavirüs’ün daha da yayılması olasılığına karşı gerekli önlemlerin her iki ülke tarafından alınması, özellikle sağlık alanında karşılıklı işbirliğinin arttırılması gerekmektedir.