Analiz

Bölge Devletlerinin Perspektifinden Afganistan

Yeni Delhi'nin Afganistan'a olan ilgisi XXI'inci yüzyıldaki ekonomi ve dünyaya açılma temelli kendi milli çıkarları açısından çok önemlidir. Taliban ve benzeri örgütlerin etkisinin kırılması, yeni ve bağımsız dış politika izleyecek bir hükümet yardımıyla bölgede Pakistan'ın dengelenmesi ve en önemlisi istikrara kavuşmuş bir Afganistan üzerinden Orta Asya'ya açılabilmek Hindistan açısından önemli fırsatlardır. 

Afganistan'ın istikrarını ulusal güvenliği açısından çok önemli gören Hindistan, Afganistan'ın yeniden yapılandırılmasına ilişkin projeler için 2002-2006 yılları arasında 650 milyon dolar yardım yapmıştır.
 
İlk olarak Hindistan, Afganistan içerisinde Taliban'ın yeniden güç kazanmasını ya da orta ve uzun vadede Hint karşıtı bir yönetimin iktidara gelmesini istememektedir. Ayrıca Pakistan'ın bu ülke üzerinde olası bir etkisini daha en başından sınırlamak niyetindedir.
 
Afganistan üzerindeki rekabetin ekonomik boyutu ise Hindistan'ın İran'ın Şah Bahar limanından Afganistan ve Orta Asya'ya alternatif bir nakliye hattı kurma çabası etrafında şekillenmektedir. Doğal olarak bu projeye Pakistan tarafı karşı çıkmaktadır. Pakistan ayrıca, bu projeyi Guvadar limanının bölgede ticaret terminali yapılması yönündeki projesine (özellikle de iki liman arasında sadece 100 millik bir mesafe olduğu düşünüldüğünde) doğrudan bir tehdit olarak algılamaktadır.
 
İran'ın Afganistan'a yönelik politikası; ABD karşıtlığı, enerji politikaları, Şii hareketlerin desteklenmesi ve bu sayede Afganistan üzerinde kendi etkinliğinin artırılması gibi faktörler tarafından şekillenmiştir.
 
Afganistan, Tahran ve İslamabat arasında önemli bir çekişme sahası konumundadır ve halen de öyle durmaktadır. Bunun kısmî sebeplerinden biri İran için güvenliğin kendi devlet ideolojisinin muhafaza edilmesinin yanı sıra Şii geleneklerinin desteklenmesi ve sınırlarındaki Şii nüfusun korunması anlamına gelmesidir. Tüm bu çıkarlar Pakistan içinde ve Pakistan'ı baz alarak faaliyet gösteren Taliban ve Şii karşıtı Sünni gruplar tarafından tehdit edilmektedir.