Millî Uzlaşı mı Geçmişin Tekrarı mı? Libya Seçim Kültürü ve Muhtemel Senaryolar

2011 Şubat devrimi ile beraber Muammer Kaddafi rejiminin devrilmesi ve akabinde yaşanan gelişmeler Libya’yı 10 yıllık bir kaos ortamına sürüklemiştir. Bu ortamda baş gösteren otorite boşluğunu fırsat bilen çok sayıda kabile ve milis grubu bulundukları kentlerde etkinliklerini artırmıştır. 2014 senesinden itibaren ise ülke adeta ikiye bölünmüş, doğudaki milis grupları etrafına toplayan emekli General Halife Hafter, bazı bölgesel ve uluslararası aktörlerin desteğini arkasına alarak 2019 yılında başkent Trablus’u işgal girişiminde bulunmuştur. 2020’nin Ekim ayında ise çatışmanın tarafları, 5+5 Ortak Askerî Komitesi bünyesinde kalıcı ateşkes anlaşması imzalamış ve bu anlaşma ile ülke yeniden bir millî uzlaşı sürecine girmiştir. Bu kapsamda BM Libya Destek Misyonu (UNSMIL) öncülüğünde Libya Siyasi Diyalog Forumu (LSDF) tarafından başbakan olarak seçilen Abdulhamid Dibeybe, Libya’yı 24 Aralık tarihinde gerçekleşmesi planlanan seçimlere götürmek üzere Mart 2021’de göreve başlamıştır.

Seçimler öncesinde belirlenen yol haritası kapsamında Başbakan Dibeybe liderliğindeki Millî Birlik Hükûmeti’nin (MBH) bazı temel öncelikleri bulunmaktadır. Bu kapsamda seçimlerin anayasal altyapısının belirlenmesi ve bu doğrultuda bir anayasa referandumunun yapılması seçimlerin hukuki zeminini belirlemek açısından oldukça önemli görülmektedir. Aynı şekilde ülke içindeki paralı askerlerin durumu ve bunların henüz tam anlamıyla tahliye edilmemesi, seçimlerin güvenliğini aksatabilecek gelişmeler arasında değerlendirilmektedir. Son olarak Halife Hafter’in ülkenin doğusunda yürüttüğü hükûmet karşıtı kampanya ve istikrar bozucu girişimleri, ordu ve farklı kamu kurumlarının birleştirilmesi noktasında MBH’nin elini zayıflatmaktadır.

Bu bilgiler ışığında çalışmanın amacı; 24 Aralık tarihinde yapılması planlanan seçimler öncesinde Libya’daki güncel tabloyu göz önünde bulundurarak seçimlerle alakalı ana akım tartışmaları ele almak ve olası senaryoları sebep ve sonuçlarıyla analiz etmektir. Bu doğrultuda ortaya iki farklı senaryonun çıktığı söylenebilir. Bunlardan ilki seçimlerin planlandığı şekilde gerçekleşmesi iken ikinci senaryo seçimlerin ertelenmesi ve ülkedeki silahlı çatışma ortamının derinleşmesidir. Bu noktada bu çalışmada söz konusu senaryolar farklı parametreler üzerinden iç ve dış dinamiklerin etkileri de dikkate alınarak incelenecektir.