Ortadoğu Gündemi: 31 Ağustos-6 Eylül 2020
Ortadoğu, dünyanın en dinamik gündemine sahip bölgelerinden biri olarak ön plana çıkmaktadır. Dolayısıyla bölgeyi anlamak, söz konusu gelişmelerin aktif olarak takip edilmesini gerektirmektedir. Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM), uzmanlaşmış departmanları aracılığıyla bölgedeki siyasal, sosyal, ekonomik ve askerî gündemi, diplomasi trafiğini yakından izlemekte; bunları alanlarına hâkim araştırmacıları aracılığıyla görüş, analiz ve raporlara dönüştürerek ilgililerinin bilgisine sunmaktadır. Bu bağlamda, Ortadoğu’da meydana gelen önemli gelişmeler, “Ortadoğu Gündemi” başlığı altında haftalık olarak okuyucuyla paylaşılmaktadır.
SURİYE GÜNDEMİ
Uluslararası Gündemde Suriye:
Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), Zorla Kaçırma Mağdurları Uluslararası Günü hakkında Suriye’ye yönelik bir rapor yayınladı. Dokuz yılı kapsayan raporda ülke içerisinde kayıp insanların problemleri çözülmeden siyasi bir çözümün olamayacağına vurgu yapıldı. Yaklaşık 100.000 Suriyelinin kaybolduğu ve büyük ölçüde Suriye rejiminden kaynaklandığı belirtildi. Mart 2011 ve Ağustos 2020 tarihleri arasını kapsayan raporun ortaya koyduğu verilere göre 1738’i çocuk ve 4.982’si kadın olmak üzere 84.371 kişi Suriye rejimi tarafından, 319’u çocuk ve 225’i kadın olmak üzere 8.648 kişi IŞİD tarafından, 93’ü çocuk ve 87’si kadın olmak üzere 2.056 kişinin SDG tarafından zorla kaçırıldığı ve alıkonulduğu ortaya çıktı.[1]
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) sunulan ve terörle mücadele kapsamında terör eylemlerinde yer alanların yargılanması, rehabilitasyon ve yeniden topluma entegrasyonu çağrısı yapan karar tasarısı ABD tarafından reddedildi. ABD'nin BM Daimi Temsilcisi Kelly Craft ise yaptığı açıklamada, tasarıda terörle mücadelede ilk adım olan yabancı militanların ülkelerine iade edilmesine referansta bulunulmadığı ve ABD'nin bu karar tasarısına destek vermeyeceğini belirtti.[2]
Suriye Rejimi:
İsrail bu hafta içerisinde Suriye rejimine ait bölgelere çok sayıda saldırı gerçekleştirdi. Pazartesi günü Suriye’nin güneyinde Dera’ya yakın bölgelere yapılan saldırıda 7 İran destekli militan, 3 rejim askeri ve 1 sivil öldürüldü.[3] 2 Eylül Çarşamba günü ise Suriye rejimine ait Humus vilayetindeki Tiyas T-4 hava üssü roketli saldırılara hedef oldu. Suriye rejimi yaptığı açıklamada üsse yapılan saldırılara karşılık verildiğini ve can kaybı olmadığını dile getirdi.[4] 4 Eylül Perşembe günü ise İsrail bu hafta içerisindeki üçüncü saldırısını gerçekleştirerek Deyr ez-Zor bölgesinde Tahran’a bağlı Iraklı militanları hedef aldı. Bu saldırıda 16 militan öldü.[5] İsrailli yetkililer saldırılarla ilgili herhangi bir açıklama yapmadı.
Fırat’ın Doğusu:
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, PYD’nin önderliğindeki Demokratik Suriye Meclisi (DSM) ile Suriyeli muhaliflerin Moskova grubundan Halkın İradesi Partisi’nin Rusya’da bir araya gelerek Suriye’de siyasi çözüme ilişkin bir anlaşmaya vardıklarını doğruladı. Söz konusu anlaşmada DSM’nin de Suriye’nin geleceğindeki siyasi tartışmalara dahil edilmesi amaçlandı.[6]
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi kaynakları Haseke’nin doğusunda yer alan ve YPG kontrolündeki Hol Kampından Suriye vatandaşı olmayan 20 IŞİD ailesinden 67 kişi ve 47 çocuğun Malikiye kırsalındaki Roj kampına transfer edildiğini belirtti. Transferin amacının kamptaki radikalleşmeden endişelenildiği için sayıların azaltılması yönünde bir karar olduğu ifade edildi. Ağustos ayı başında kampta tutulan 350 kişinin aşiret büyüklerinin arabuluculuğunda serbest bırakıldığı ve daha önce yaşadıkları Deyr ez-Zor bölgesine geri döndükleri bilinmektedir. Yerel kaynaklar, Deyr ez-Zor bölgesinde aşiret üyelerinin YPG güçleri ile yaşadığı gerilim ve protestolarda tutukluların serbest bırakılması taleplerinin ardından bu adımın atıldığını söylemektedir.[7]
Deyr ez-Zor’un doğu kırsalındaki Busayra’da motosiklet üzerinde kimliği belirsiz iki silahlı kişi tarafından bir SDG üyesine suikast düzenlendi.[8] Vilayet kırsalındaki El-Zarr köyünde YPG’ye bağlı iç güvenlik güçlerine (Asayiş) ait bir araçta patlama yaşandığı ve çok sayıda yaralı olduğu bildirildi. Patlamadan bir önceki gece Asayiş güçleri Busayra kentinde sabah saat 6’ya kadar sokağa çıkma yasağı ilan ettiğini duyurmuştu.[9] Halep, Münbiç, Deyr ez Zor, Rakka ve Haseke şehirlerinde bugüne kadar toplamda 574 SDG üyesi düzenlenen suikastlar sonucunda öldürülmüştür.[10]
SDG’nin, Deyr ez-Zor’da Akidat aşireti mensuplarının yaşadığı El’Şuhayl kentindeki kontrol noktalarını, karargahlarını ve konuşlanma noktalarını kaldırarak kentten çekildiği belirtildi. Akidat aşiretinin temsilcileri açıklamalarda, bir SDG militanının El-Bulil aşireti mensubuna ait araca ateş açması üzerine El-Şuhayl ve çevresindeki köylerde yeniden karışıklığın patlak verdiğini aktardı. SDG’den acilen bölgeyi terk etmesi talep edildi.[11]
İdlib:
Türkiye ve Rusya’ya ait silahlı kuvvetler, İdlib bölgesinde iki gün arayla iki adet müşterek eğitim gerçekleştirdiler. Rus yetkililer tarafından yapılan açıklamada eğitimlerde dronların koordinasyonu, düşmanların yok edilmesi ve medikal yardımların sağlanması faaliyetlerinin gerçekleştirildiği dile getirildi.[12] [13]
Ensar Ebu Bekir Tugayı adını aldıklarını söyleyen yeni bir grup, Türkiye’nin, İdlib’in batısındaki Sallat Al-Zuhur’daki karakolu yakınında geçen hafta gerçekleştirilen saldırıyı üstlendi. Grup, yaptıkları açıklamada bağımsız olduklarını ve hiçbir gruba bağlı olmadıklarını dile getirdi. Grubun üstlendiği olay 29 Ağustos 2020’de meydana gelmiş ve karakolun yakınlarında bir araç infilak ettirilerek bir sivil hayatını kaybetmişti.[14]
IRAK GÜNDEMİ
Siyaset:
Irak Hükümeti’nin aldığı yeni kararlar doğrultusunda Tahran, Bağdat üzerinde etkisinin kaybolmasından endişe duyduğu söylenmektedir.[15] İranlı yetkililerin özellikle teokratik düzenin bozulmasından ve Başbakan Mustafa el-Kazımi’nin izlediği politikalardan memnun olmadığı iddia ediliyor. Özellikle Kazımi’nin ABD ziyaretinden sonra Irak ve ABD ikili ilişkilerinin sağlam ve üretken ortaklığa dayalı olacağını teyit etmeleri İran’ı rahatsız etti.
Irak Cumhurbaşkanı Berham Salih 4 Eylül Perşembe günü Bağdat Sarayı’nda Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’u ve heyetini öğle yemeğinde ağırladı.[16] Öğle yemeğine katılan Irak heyetinde ise: Cumhurbaşkanı ile beraber, Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi, Başbakan Mustafa el-Kazımi, Yüksek Yargı Konseyi Başkanı Faik Zeydan, Federal Bağımsız Yüksek Mahkeme Başkanı Mithat el-Mahmud ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani ile iki taraftan da üst düzey yetkililer vardı. Böylece Macron, Mayıs ayında yeni hükümetin kurulmasından bu yana Irak'ı ziyaret eden ilk cumhurbaşkanı oldu.[17]
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Irak’ın egemenliğini desteklediğini belirterek, Bağdat’ın karşılaştığı sorunların başında terör örgütü IŞİD ve dış müdahalelerin geldiğini söyledi.[18] Macron, Bağdat ziyaretinde yaptığı görüşmelerde, Irak’ın elektrik sıkıntısını ortadan kaldıracak nükleer santral projesi ve Bağdat Metrosu projesini ele aldığını aktardı. Yapılan görüşmelerde Macron’un Fransa ve Birleşmiş Milletler (BM) ortaklığında hazırlanan ‘Irak'ın egemenliğini korumaya yönelik’ girişimi gündeme getirdiği belirtildi. Ancak hem Macron’un hem de Iraklı liderlerin tarafında Fransa ve BM ortak girişiminin içeriğine dair herhangi bir açıklamada bulunulmadı.[19]
IKBY Başkanı Neçirvan Barzani ve beraberindeki heyet resmi temaslarda bulunmak üzere Ankara’ya gelerek Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile bir araya geldi.[20] Çavuşoğlu ile görüştükten sonra Neçirvan Barzani’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile de bir araya geldi. IKBY Başkanlığından yapılan açıklamada, Erdoğan ile Barzani’nin görüşmede özellikle ticari olmak üzere ikili ilişkileri geliştirme isteğine vurgu yaptığı ve koronavirüs salgını (Covid-19) ile mücadele kapsamında Erdoğan’ın “IKBY’ye her türlü destek ve yardımı vermeye hazırız ve her türlü sağlık yardımını sunacağız” dediği kaydedildi.[21]
IKBY Başbakanı Mesrur Barzani, Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) kuruluş yıldönümü ve KDP Başkanı Mesud Barzani’nin doğum günü vesilesiyle bir mesaj yayımladı.[22] Başbakan mesajında “Partimiz ve Barzani IKBY halkının meşru haklarının sembolü olmuştur” dedi.
Irak Parlamento Başkanı Muhammed el-Halbusi IKBY’ye ziyaret düzenleyerek IKBY yetkilileri ile seçim yasasına ilişkin bir dizi temaslarda bulundu.[23] Irak Parlamentosu Goran (Değişim) Hareketi Milletvekili Bahar Mahmud konuya ilişkin yaptığı açıklamada, IKBY siyasi partilerinin seçim yasası üzerinde hemfikir olduklarını dile getirdi.
Irak Parlamentosu 6 Eylül günü 169 milletvekilinin hazır bulunduğu ve Parlamento başkanı Muhammed el-Halbusi’nin başkanlık ettiği olağan oturumunu gerçekleştirdi.[24] Oturumda masaya yatırılan konuların erken seçimler için yasanın tamamlanması, federal mahkeme yasa tasarısı, bakanlar kurulu ve bakanlar yasa tasarısı olduğu kaydedildi. Parlamentonun gelecek oturumunu 7 Eylül Pazartesi günü yapacağı bildirildi.
Güvenlik:
Irak Savunma Bakanı Cuma İnad 3 Eylül Perşembe günü Ukrayna Hükümeti’yle silahlanma, terörizmle mücadele, eğitim gibi çeşitli alanlarda ortak işbirliği bağlarının güçlendirilmesine yönelik bir görüşme düzenledi.[25]
IKBY Güvenlik Konseyi, 5 Eylül Cumartesi günü 25 kilogram yasadışı uyuşturucu taşıyan iki Iraklı kaçakçının tutuklandığını duyurdu.[26] Konsey’den yapılan açıklamada, iki zanlının Süleymaniye vilayetine bağlı Şarbazar’dan gelerek Erbil’e yasadışı sevkiyatı getirdikleri açıklandı.
Basra vilayetinde güvenlik operasyonu başlatıldı.[27] Göstericilere ve sivil toplum aktivistlerine yönelik aylarca süren şiddet olaylarından ve aşiret anlaşmazlıklarından sonra Irak güvenlik güçleri Basra vilayetinde kapsamlı operasyon başlattı. Operasyon, cumartesi günü sabah saatlerinde başlatılıp birkaç gün boyunca devam edeceği planlanıyor. Irak Ortak Operasyonlar Komutanlığı ile Terörle Mücadele Servisi operasyonu ortak yönetecek.
Irak güvenlik kaynakları, Bağdat’ın batısında koalisyon güçlerine malzeme taşıyan konvoya düzenlenen bombalı saldırıda en az iki kişinin yaralandığını açıkladı.[28] Uluslararası koalisyon güçlerine lojistik malzeme taşıyan konvoya, Şule semtindeki otoyolda gece geç saatlerde bombalı saldırı gerçekleşti. Öte yandan Irak’ta son aylarda koalisyon güçlerine lojistik destek sağlayan tırları hedef alan saldırılar artarken, saldırıları şu ana kadar üstlenen olmadı.[29]
ABD önderliğindeki uluslararası IŞİD karşıtı koalisyon güçleri Irak ve Suriye’deki IŞİD yapılanmasına karşı şimdiye kadar 35 bin hava saldırısı düzenlendiğini not etti.[30] Uluslararası Koalisyon Sözcüsü Albay Miles Caggins, Erbil’de düzenlediği basın toplantısında, 2014 senesinden bu yana altı yıldır IŞİD’e karşı mücadele verildiğine ve IKBY’nin terör örgütüyle savaşmada aktif rol oynadığına dikkat çekti. Uluslararası Koalisyon önerisi çerçevesinde, çatışma bölgelerinde peşmergelerle Irak ordusu arasında dört koordinasyon merkezi kurulması yönünde anlaşmaya varıldı.[31]
Irak’ın Diyala vilayeti Polis Sözcüsü Yüzbaşı Cafer el-Vaili yaptığı açıklamada, IŞİD mensuplarının 30 Ağustos'ta el-Hitavin’de düzenlemiş olduğu saldırıda bir kişinin öldüğünü ve iki kişinin yaralandığını belirterek belde sakinlerinin can güvenliği olmadığı için IŞİD üyelerinin yeni bir saldırı ihtimaline karşı evlerini terk etmek zorunda kaldığını ifade etti.[32] IŞİD’in son bir hafta içerisinde Diyala’ya bağlı bölgelerdeki saldırılarını artırarak öldürdüğü veya yaraladığı kişilerinin sayısının 25’e ulaştığı belirtildi. Bu çerçevede Hanekin’e bağlı Kuleçu nahiyesi Asayiş Müdürü Şemal Abdulrahman, bölgede çok sayıda Irak askerinin olduğunu ancak görevlerine sahip çıkmadıklarını söyledi.[33]
Ekonomi:
OPEC’in en büyük ikinci üreticisi, önceki anlaşmalarda büyük ölçüde göz ardı ettiği OPEC+ üretim kesintisi anlaşmasına uymak amacıyla arzı azalttığı için, Irak’ın ham petrol ihracatı Ağustos ayında Temmuz ayına oranla düşüş gösterdi.[34] Irak daha önce yaptığı açıklamada, ağustos ayında petrol üretimini azaltmaya yönelik OPEC+ anlaşmasına uygun olarak petrol üretimini 400 bin varil azaltacağını duyurmuştu.[35] Irak Petrol Bakanlığı Sözcüsü Asım Cihad Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Irak’ın OPEC+ petrol arzını azaltma anlaşmasına tam olarak bağlı olduğu söyleyerek Irak’ın 2021 yılının ilk çeyreğinde kesintiler anlaşmasından muafiyet almaya çalışmasına yönelik çıkan medya raporunun doğru olmadığı ifade etti. Ayrıca Sözcü, “Petrol Bakanlığı bu asılsız haberleri kesin bir şekilde reddetmektedir. Bakanlık, söylenenlerin aksine Irak’ın, OPEC+ anlaşmasına katılan ülkelerin Nisan'da imzalanan işbirliği bildirisine ve Haziran’da mutabık kalınan tazminat mekanizmasına tamamen bağlı kalacağını vurguluyor” dedi.[36]
Irak Bakanlar Konseyi Genel Sekreterliğinin pazar günü yaptığı açıklamaya göre 2020 yılının geri kalanının bütçe tasarısı kabul edildi.[37] Bakanlar Konseyi’nin hukuk departmanınca 2020 bütçesi denetlenecek ve Parlamentoya sevk için yaklaşan kabine oturumlarına sunulacak. Irak Parlamentosu Maliye Komitesi, Bakanlar Kurulu’nun bir sonraki oturumunda görüşülmesi şartıyla, 2020 cari yılı bütçe tasarısının tamamlandığını açıkladı.
Sağlık ve Sosyal Hayat:
Mısır’dan Irak’a tıbbı yardım geldi.[38] Irak’ın Kahire Büyükelçisi ve Arap Birliği daimi temsilcisi Ahmed Naif el-Duleymi, Cumartesi günü Kahire’nin koronavirüs salgınıyla mücadele kapsamında acil yardım ve tıbbı malzeme içeren askeri uçağı Irak’a gönderdiğini belirtti.
Sağlık ve Çevre Bakanlığı pazar günü yaptığı açıklamada; son 24 saat içerisinde 90 ölüm ve 3 bin 651 yeni koronavirüs vakası teşhisi bulunduğunu, 3 bin 301 kişinin ise iyileştiğini kaydetti.[39] Yeni enfeksiyonlar Bağdat, Duhok, Kerbela, Vasit, Dikar, Necef, Süleymaniye, Erbil, Kerkük, Ninova ve Musenna’da yoğunlaştı. Toplam enfekte sayısı 260 bin 370’e ulaştı, bunlardan 19 bin 560’ı iyileşti ve bugüne kadar 7 bin 512 kişi hayatını kaybetti.
Vaka sayısının ani yükselişi ile ilgili Sağlık Bakanlığı yaptığı açıklamada, Aşure törenleri kapsamında bir araya gelen kişilerin maske takmamasının ve sosyal mesafe kurallarına uymamasının etkili olduğunu belirtti. Bu doğrultuda Iraklı yetkililer, koronavirüs salgını (Covid-19) kapsamında hastanelerin önümüzdeki günlerde kontrolü kaybedebileceği konusunda uyardı.[40]
TÜRKMEN GÜNDEMİ
Siyaset:
Türkmeneli Partisi Başkanı Riyaz Sarıkahya, Irak’taki Türkmen siyaseti hakkında açıklamalarda bulunarak Irak dışındaki Türkmenlerden Türkmen siyasetine destek istedi. Türkmen partilerinin tekrar canlanması ve yapılanmaları gerektiğini belirten Sarıkahya, partilerin Türkmen Meclisi gibi bir çatı yapılanmaya ihtiyacı olduğunu belirtti. Sarıkahya diğer yandan Kerkük’teki, Telafer’deki ve Tuzhurmatu’daki Türkmenlere seslenerek kimsenin parti kurmaktan çekinmemesi gerektiğini ifade etti.
Türkmen medyaları ile Türkmen sivil toplum kuruluşlarına da seslen Sarıkahya, söz konusu kurumların tüm Türkmen siyasi partilerine eşit, eleştirel ve Türkmenlerin çıkarları doğrultusunda milli bir şekilde yaklaşım sergilemesi gerektiğini vurguladı.[41]
Kerkük Arap Cephesi Başkan Yardımcısı Nazım Şimmeri, Kerkük’te son dönemde artış gösteren terör saldırılarının zamanlama açısından manidar olduğunu ve birçok soru işaretini beraberinde getirdiğini ifade etti. Şimmeri, Kerkük’ün istikrarını baltalamak isteyen birtakım tarafların bulunduğu inancında olduklarını belirterek bilhassa Tuzhurmatu ilçesine bağlı bazı bölgeler, KuveyirNahiyesi ve Kerkük-Musul yolu gibi bazı kritik noktaların hızlı bir şekilde Irak merkezi hükümetine bağlı güçler tarafından kontrol altına alınması gerektiğini bildirdi. [42]
Irak Parlamentosu KDP Milletvekili Cemal Muhammed ise tartışmalı bölgelerde güvenlik durumunun kötüye gittiğini ifade etti. Muhammed, 1 Eylül’de Kerkük’teki Meryem Beg Köprüsü’nde terör örgütü IŞİD tarafından gerçekleştirilen bombalı saldırının bölge halkı için mevcut güvenlik tehditlerine yönelik önemli bir örnek teşkil ettiğini vurguladı. Cemal Muhammed açıklamasının devamında, merkez hükümet ile Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) arasında kurulması noktasında anlaşmaya varılan koordinasyon merkezlerinin bir an önce etkin şekilde faaliyete geçmesi ve iki taraf arasında bölgenin güvenliğinin sağlanabilmesi için planlamaların ortaya konması gerektiğini savundu.[43]
Güvenlik:
Haşdi Şaabi’nin 56. Tugayı içerisinden bir kaynağa dayandırılarak medya organları tarafından kamuoyuna paylaşılan haberlerde, terör örgütü IŞİD’in Kerkük’ün Havice ilçesine bağlı Riyaz ve Reşad nahiyelerindeki 30 ila 35 köyün IŞİD militanlarının kontrolü altında olduğu ifade edildi. Söz konusu açıklamada, IŞİD kontrolünde olan köylerin geniş bir bölgeye dağıldığı belirtilerek bu bölgelerde yaşayan nüfusun 50 bin civarında olduğu bildirildi. Yine söz konusu açıklamaya göre, IŞİD militanların Havice ilçesine sızması; merkezi hükümete bağlı güvenlik güçleri, Haşdi Şaabi ve Haşdi Aşayiri tarafından ortaya konulan mücadele ve kullanılan termal kamera gibi teknolojiler ile birlikte azalma gösterdiği [44]
Başbakanlığa bağlı Irak Güvenlik Medya Ağı tarafından yapılan açıklamada, Kerkük-Tikrit yolunda bomba yüklü bir aracın patlatılması sonucu bir sivilin hayatını kaybettiği, üç güvenlik gücünün ise yaralandığı bildirildi.[45] Irak Türkmen Cephesi (ITC) Başkanı ve Kerkük Milletvekili Erşat Salihi saldırı sonrası açıklama yaparak merkezi hükümete bağlı güvenlik güçlerinin bir an önce bölgede güvenliği sağlamaları gerektiğini aktardı.
Sağlık & Sosyal Hayat:
Irak Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Kerkük’te 6 Eylül 2020 tarihi itibariye 112 kişide daha koronavirüs tespit edildiği, kentteki toplam vaka sayısının 10 bin 483’e ulaştığı bildirildi. Ayrıca açıklamada, toplam vefat sayısının 434 olduğu, sağlığına kavuşan toplam hasta sayısının ise 7485’e ulaştığı aktarıldı.[46]
IKBY GÜNDEMİ
Siyaset:
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Erbil’e ziyaretini iptal olmasının ardından IKBY Başkanı Neçirvan Barzani Bağdat’a gitti. Diğer yandan Irak Başbakanı Mustafa el-Kazımi ile görüşen Neçirvan Barzani’nin “Biz Iraklı olmakla gurur duyuyoruz” ifadesi IKBY sosyal medyasında dikkat çekerek “Artık Barzaniler bağımsızlıktan vazgeçti” yorumlarını doğurdu.[47] Daha önce yurtdışından gelen siyasi yetkililer Bağdat’tan sonra Erbil’i ziyaret ediyordu; fakat Macron, Bağdat’tan sonra Irak’ta Şii liderinin bulunduğu Necef vilayetini ziyaret etti.[48]
Cuma günü 4 Eylül IKBY Başkanı Neçirvan Barzani beraberindeki bir heyetle Ankara’yı ziyaret etti. Barzani, Ankara’da Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir araya geldi. IKBY Başkanlığından yapılan açıklamada Barzani’nin Türkiye ziyaretine ilişkin yapılan açıklamada, Erdoğan ile Barzani’nin görüşmede özellikle ticari olmak üzere ikili ilişkilerin geliştirme isteğine vurgu yaptığı belirtildi. Görüşmede ayrıca, IKBY ile Irak Hükümeti arasındaki müzakereler ve çözüm için atılan adımlar, sınır bölgelerindeki sorunlar ve Irak’taki genel durum ile IŞİD’le mücadeledeki çalışmalar değerlendirildi.[49] Öte yandan Çavuşoğlu ile görüşmede “PKK ile ortak mücadele başta olmak üzere çeşitli konular masaya yatırıldı.[50] Barzani’ye her ziyarette eşlik eden KDP’li yardımcılarının bu ziyarette bulunmaması ilgi çekti. Bu durum hem KDP hem de Türkiye’nin; KYB’li ve Goran Hareketi’ne bağlı IKBY Başkan yardımcılarına güvenmedikleri ve iki partinin yardımcılarının İran çizgisinde bulunması gerekçesiyle hiçbirinin Barzani’ye eşlik etmesi için çağırılmadığı IKBY basınında yer aldı.
Güvenlik:
2 Eylül Çarşamba günü NRT Medya Genel Koordinatörü Şivan Adil Süleymaniye Polisi tarafından NRT binasında yakalandı. Polislerin açıklamasına göre üzerinde iki suç davası bulunması gerekçesiyle Adil yakalandı. NRT televizyonu ise; NRT’nin IKBY’de gerçekleşen son gösterileri yoğun şekilde yayınlanması sonucunda sürekli iktidar tarafından Yeni Nesil Hareketi ve NRT televizyonu üzerine baskı uygulandığını belirtti. Ağustos ayında düzenlenen gösterilerin yayınlanması nedeniyle NRT televizyonunun Erbil ve Duhok büroları kapatılmış ve tekrar açılmasına izin verilmemiştir.[51]
Sağlık ve Sosyal Hayat:
IKBY’de tespit edilen toplam yeni tip koronavirüs salgınında (Covid-19) vaka sayısı 31 bin 636’ya yükselirken, virüs nedeniyle hayatını kaybeden kişi sayısı 1 bin 186’dır. Virüsü yenerek sağlığına kavuşan kişi sayısı ise 20 bin 193’e ulaştı.[52]
KÖRFEZ GÜNDEMİ
Suudi Arabistan:
Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz, Yemen’deki Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyonun komutanı Prens Fahd bin Türki bin Abdülaziz’i görevden aldı. Prens Fahd’ın oğlu, Prens Abdülaziz bin Fahd bin Türki’nin de el-Cevf bölgesinde yürüttüğü yardımcı valilik görevinden alındığı belirtildi. Bu kişiler ile ilgili Savunma Bakanlığı’nda yolsuzlukla ilgili araştırma yapılacağı bildirildi.[53] Yemen’deki koalisyonun yeni komutanının Mutlaq el-Azima olduğu açıklandı.
Suudi Arabistan hükümeti, resmi olarak BAE ve İsrail arasındaki gerçekleşen uçuşları da kapsamak üzere tüm ülkelerden BAE’ye uçuşlarda Suudi Arabistan hava sahasının kullanımına izin verdiğini açıkladı.[54]
Suudi Arabistan’da yeni bir tutuklama dalgası kapsamında dini alimler Abdullah Basfar ve Saud el-Funaisan’ın tutuklandığı belirtildi. İsimlerin Muhammed bin Selman’ın 2017 yılından bu yana gerçekleştirdiği yolsuzluk operasyonu kapsamında tutuklandıkları belirtilmektedir.
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE):
BAE Merkez Bankası ve İsrail Maliye Bakanlığı arasında bankacılık ve finans alanında iş birliğini sağlayan bir anlaşma imzalandı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu tarafından havacılık, turizm ve ticaret gibi pek çok alanda da anlaşma yapılacağı açıklandı.[55]
ABD, İran’ın petrol ihracat etmesine yardım eden 11 şirkete yaptırım uygulanacağı açıkladı. Altı şirketin İran’a, Çin’e ve BAE’ne ait olduğu belirtildi.[56]
BAE hükümeti, İsrail’in sözünü tutmaması ve Batı Şeria’yı ilhak etmesi ihtimalinde İsrail ile yapılan normalleşme anlaşmasının devam edeceğini açıkladı.[57]
Katar:
Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad es-Sani, Jared Kushner’ı makamında ağırladı. Katar, İsrail-Filistin meselesindeki duruşunun aynı olduğunu, iki-devletli çözümü ve Kudüs’ün Filistin’in başkenti olmasını savundu.[58]
Kuveyt:
ABD görevlisi David Schenker, İsrail ile ilişkilerini normalleştirmesi için ABD’nin Kuveyt’e baskı yaptığı iddiasını yalanladı.[59] Kuveyt, İsrail’e ait uçakların Birleşik Arap Emirlikleri’ne giderken hava sahasının kullanılmasına izin vermedi. Asla buna izin vermeyecekleri ve Kuveyt’in İsrail ile normalleşecek son ülke olduğu belirtildi.[60]
Kuveyt Dışişleri Bakanı Şeyh. Dr. Ahmed Nasır Muhammed el-Sabah ile Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Farhan el-Suud arasında bir görüşme gerçekleşti. İki ülke arasındaki köklü yakın ve güçlü bağlara vurgu yapıldı, bölgesel ve uluslararası gelişmeler hakkında görüşüldü.[61]
Körfez bölgesinde bir ilk olarak Kuveyt yüksek mahkemesine 8 kadın hâkim atandı.[62]
60 yaş ve üzerindeki 68,000 yabancı işçinin çalışma izinlerinin uzatılmayacağı açıklandı. Demografik dengesizlik bağlamında bu kararın ülkenin politikasında etkin olduğu söylenmektedir.[63]
Umman:
170 yabancı hemşire yerine Umman vatandaşı olan hemşireler çeşitli hastanelerde göreve başladı.[64]
Umman’da bir mahkeme vatandaşının kışkırtıcı içerikli Whatsapp mesajları atması sebebiyle suçlu olduğuna kanaat getirdi. Bir yıllık hapis ve para cezası alan kişinin kamuoyunu kışkırtıcı mesajlar yolladığı, devlet kurumları ile alay ettiği ve hükümet kararlarını küçümsediği iddia edildi.[65]
Bahreyn:
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun ziyaretleri sonrasında ABD Başkanı Donald Trump’ın Danışmanı ve damadı olan Jared Kushner da bölgede resmi ziyaretler gerçekleştirdi. Jared Kushner’ın bu geziler kapsamında bir durağı da Bahreyn oldu. Bahreyn’de Kral Isa el-Halife[66] ve Veliaht Prens Hamad el-Halife[67] görüşmeler gerçekleştiren Jared Kushner’ın gündeminde Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve İsrail arasında gerçekleştirilen ilişkilerin normalleştirilmesi anlaşması vardı. Daha önce BAE ile İsrail anlaşmasından memnuniyet duyduğunu ifade eden Kral, Jared Kushner ile görüşmesinde Filistin meselesinde 2002 yılında üzerinde anlaşılan Arap Girişimi planına sadık olduklarını ve iki devletli çözüm hayata geçirilmeden önce İsrail ile ilişkilerin normalleştirme kapsamında bir adım atmayacaklarını ifade etti.[68] Fakat daha sonra Bahreyn, Suudi Arabistan’dan sonra, BAE’ye giden ve buradan gelen İsrail uçaklarının kendi hava sahasını kullanmalarına izin vereceğini açıkladı.[69]
Öte yandan Bahreyn Dışişleri Bakanı Raşid ez-Zayani Mısır’a bir ziyarette bulunarak Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi[70] ve Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şükri ile görüşmelerde bulundu.[71] Görüşmelerde Mısır’ın Arap ulusal güvenliğini sağlamakta ve savunmaktaki önemine vurgu yapılırken, Bahreyn’in Mısır’a desteği ifade edildi. Ayrıca Bahreyn Dışişleri Bakanlığı bir açıklama yayınlayarak Mısır’ın Sina yarımadasında teröre karşı mücadele kapsamında yürüttüğü faaliyetleri takdir etti.[72] Dışişleri Bakanlığı başka bir açıklamasında ise İran destekli Husi milislerin Suudi Arabistan’ın Asir eyaletinde yer alan Abha Uluslararası Havaalanı’na insansız hava aracıyla saldırı girişimini şiddetle kınadı ve bu saldırıyı bir terör faaliyeti olarak nitelendirdi.[73]
Yemen:
Yemen’de faaliyet gösteren Suudi Arabistan liderliğindeki Arap koalisyonu güçlerinde önemli bir gelişme yaşandı. Koalisyon güçlerinin komutanı Suudi Prens Fahd bin Turki, Kral Selman’ın çıkarttığı bir kraliyet kararnamesiyle görevinden alındı. Görevden almanın Prens Fahd’ın yolsuzluğa karıştığı iddialarını üzerine gerçekleştiği basına yansıdı.[74] Prens Fahd’ın yerine Genelkurmay Başkan Yardımcısı Mutlaq bin Salim el-Azima getirildi. Öte yandan Birleşmiş Milletler (BM) tarafından yayınlanan bir raporda Suudi liderliğindeki Arap koalisyonu güçlerinin Hudeyde’ye yönelik hava saldırılarında uluslararası anlaşmalarla kullanılması yasaklanmış olan misket bombasını kullandığı açıklandı. BM misyonu başkanı Abhijit Guha yaşananlardan dolayı endişelerini tekrar ederken, tarafları 2018 yılında imzalanan Stockholm anlaşmasına riayet etmeye davet etti.[75]
BAE destekli Güney Geçiş Konseyi (GGK) liderlerinden Rami Muthana el-Sumaidi de bir açıklama yaparak Suudi Arabistan’ı Riyad Anlaşmasının hayata geçirilmesine engel olmakla suçladı. El-Sumaidi’ye göre Suudi Arabistan Güneyli liderlerin Aden’e dönmelerine izin vermeyerek Riyad anlaşmasının uygulanmasını engelliyor.[76] Yine geçtiğimiz hafta Riyad Anlaşması’nın hayata geçirilmesine yönelik GGK güçleri ile Yemen Merkezi Hükümeti arasında yapılan görüşmelerden çekildiği açıklayan GGK yetkilileri Sokotra adasına yeni bir vali atadığını duyurdu.[77]
Yemen’de İran destekli Husi milisler ile Merkezi Hükümet güçleri arasındaki çatışmalar da devam etmektedir. Bu çatışmalardan birinde merkezi hükümet yanlısı halk direnişi liderlerinden parlamento üyesi Şeyh Rubeyş el-Ali hayatını kaybetti. Yemen Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi Rubeyş el-Ali’nin ölümüne ilişkin taziye mesajı yayınladı.[78] Son olarak Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Avrupa Birliği (AB) Yemen ekonomisine destek olmak ve başlıca sağlık, yiyecek, su ve eğitimde kullanılmak üzere 82 milyon dolarlık bir yardım üzerinde anlaşma sağladı.[79]
KUZEY AFRİKA GÜNDEMİ
Mısır:
Hafta başında Mısır ordusu 77 IŞİD mensubu teröristin Kuzey Sina Bölgesi’nde etkisiz hale getirildiğini duyurdu. Teröristlerin evlerinin hedef alındığı operasyonlarda üçü rütbeli olmak üzere çok sayıda terörist etkisiz hale getirildi.[80]
Mısır Dışişleri Bakanlığı Güney Sudan’ın başkenti Cuba’da imzalanan Sudan Barış Anlaşmasını tebrik ettiklerine dair bir bildiri yayınladı. 2019’da Ömer el-Beşir hükümetinin askeri darbeyle devrilmesinin akabinde yönetimi ele alan Sudan Geçiş Hükümeti ile Devrimci Cephesi arasında 10 aylık süren müzakerelerden sonra imzalanan Sudan Barış Anlaşması’nın bölgede barışı sağlayacağını ve Darfur’daki etnik çatışmaların çözümüne umut olacağı bildirildi.[81]
Mısır Cumhurbaşkanı Aldülfettah es-Sisi ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu arasında bir görüşme gerçekleştiğini söyledi. Bu görüşmede darbeci Sisi’nin Netanyahu’ya Mısır’ın bölgede Filistin halkının haklarının bağımsız bir devlet altında korunduğu ve İsrail’in devlet güvenliğinin sağlandığı her türlü barış ortamını desteklediğini ilettiği belirtildi.[82]
Mısır Cumhurbaşkanı Aldülfettah es-Sisi, Kuzey Kore Lideri Kim Jong Un’a selamlarını iletti ve iki ülkenin ileride daha sıkı ilişkiler içerinde olmasını temenni ettiği bir mektup yolladığı belirtildi.[83]
Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Shoukry Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ile Libya’daki barışın sürekliliği üzerine bir görüşme gerçekleştirdi. Her fırsatta olduğu bu görüşmenin akabinde Dışişleri Bakanı Shoukry Libya’nın tek bir devlet olması ve “dış güçlerden” arınması için Mısır’ın elinden gelen her şeyi yaptığını bir kez daha belirtti.[84] Ayrıca Shoukry bu hafta içerisinde BAE ve Bahreyn Dışişleri Bakanları ile Doğu Akdeniz sorunu ve Arap bölgesel güvenliği üzerine görüşmeler gerçekleştirdi.[85]
Libya:
Libya Ordusu Sözcüsü Muhammed Kanunu çarşamba günü darbeci Halife Hafter'in üç gün içinde ateşkesi ikinci kez ihlal ettiğini ilan etti. Sözcü, milislerin Libya ordusunun batısındaki Sirte mevkilerine altı adet gred roketi ateşlediğini ve Libya Ordusu'nun uygun yer ve zamanda bunlara yanıt vermek için Başkomutan es-Serrac’tan gelen talimatları beklediklerini söyledi.[86]
Ulusal Mutabakat Hükümeti’nden yapılan açıklamada, Terhune kentinde darbeci Hafter milisleri tarafından açılmış yeni bir toplu mezar bulunduğunu bildirdi. Kayıp Kişileri Araştırma ve Tespit Genel Kurulu sözcüsü Abdülaziz el-Ceffari verdiği demeçte, "Mezarda kimliği belirsiz sayıda ceset kalıntıları yer alıyor." dedi.[87]
Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay yaptığı açıklamada, Türkiye ile Libya arasındaki deniz anlaşmasının Ankara'nın doğu Akdeniz’deki "kırmızı çizgisi" olduğunu söyledi.[88]
Libya'nın uluslararası alanda tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti, yaşam şartları yüzünden geçen hafta düzenlenen protestolar sonrasında İçişleri Bakanı Fethi Başağa’nın kızağa alındığını duyurduktan sonra bu hafta görevine iade etti.[89]
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Libya Ulusal Mutabakat Hükûmeti Başkanlık Konseyi Başkanı Fayiz Es-Serrac ile görüştü. Görüşmenin ardından yapılan açıklamada, Libya’daki gelişmeler, ikili ilişkiler ve bölgesel meselelerin ele alındığı duyuruldu. Türkiye’nin Libya’nın Birleşmiş Milletler tarafından tanınan meşru hükümeti ile dayanışma içerisinde olmaya devam edeceğini belirtilerek, önceliğinin Libya’nın siyasi birliği ve toprak bütünlüğünün korunması bir an önce istikrara kavuşması olduğunu yinelendi.[90]
Tunus:
Tunus'un Başbakan adayı Meşişi’nin kabinesi yapılan güven oylamasını 134 oy ile kazandı. 26 Temmuz'da, Cumhurbaşkanı Kais Said, içişleri bakanı olan Meşişi’yi yeni hükümeti kurmak üzere görevlendirdi. Meşişi 25 Ağustos'ta 25 bakan ve üç devlet memuruyla bir teknokrat hükümet kurmuştu.[91] Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Tunuslu mevkidaşı Osman Cerandi ile gerçekleştirdiği telefon görüşmesinde, göreve atandığı için tebrik ederek Tunus yeni Dışişleri Bakanı’nı Türkiye’ye davet etti.[92] Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Salman, Tunus'un Başbakanı Meşişi'yi yeni hükümetin kurulmasından dolayı tebrik etti. Hükümete parlamentonun güvenoyunu kazandığı için övgüde bulunan Veliaht Prens, Başbakan'a görevlerinde başarılar diledi.[93]
Tunus İçişleri Bakanlığı’ndan pazar günü yapılan açıklamada, Tunus güvenlik güçlerinin 3 teröristi etkisiz hale getirdiği bildirildi. Başbakan Meşişi olayla ilgili olarak "bu terörist gruplar varlıklarının sinyallerini vermek istediler. Ancak bu sefer yanlış adrese geldiler. Bunun en açık kanıtı ise saldırının sorumluları birkaç dakika içinde etkisiz hale getirilmiş olmasıdır” dedi.[94]
İçişleri Bakanı Tevfik Şerafeddin, ülkedeki güvenlik durumunu görüşmek üzere üst düzey güvenlik yetkilileriyle bir toplantı düzenledi. Ayrıca ülkede kötüleşen pandemi durumuyla ilgili olarak uygulanan stratejiler üzerine istişarelerde bulunuldu. Bu bağlamda Bakan, tüm güvenlik stratejilerinin bir an önce uygulanması ve tüm güvenlik birimlerinin müdahalelerinin etkinliğinin artırılması gereğini vurguladı.[95]
Cezayir:
Cezayir İletişim Bakanı ve hükümetin resmi sözcüsü Profesör Ammar Belhimer, İnternet üzerinden medya faaliyetlerini uygulama yöntemlerini içeren bir kararnamenin hazırlandığını ve onay için hükümet konseyine sunulacağını açıkladı.[96]
Türkiye ve Cezayir Dışişleri Bakanları Ankara’da bir araya geldi. Görüşmenin ardından yapılan açıklamalara göre ekonomik boyutun iyileştirilme vaatlerinin yanı sıra gündem maddeleri arasında Mali ve Libya’daki durumlarında yer aldığı bölgesel ve uluslararası ortak çıkarları ilgilendiren meselelerde konuşuldu. Söz konusu ziyarette Cezayir tarafı bölgede bulunan krizlere yönelik diyalog ve siyasi çözüm alternatiflerinin öncelikli olduğu görüşünü bir kere daha yineledi.[97]
Cezayir İçişleri Bakanlığı Skikda limanında depolanan tehlikeli maddelerin varlığıyla ilgili basında çıkan haberlere ilişkin bir açıklama yaptı. Bakanlık, depolanan malzemelerin çözücü ve kimyasal sıvılar içeren koliler ile boya üretiminde kullanılan malzemelerin yanı sıra Etrhab Haddad ve Eurl Aziz'e ait iki patlayıcı madde kabı ve Paint Solvent'e ait diğer "tehlikeli" malzemeler olduğunu söyledi. Beyrut’ta yaşanan olayın bir yenisinin yaşanmaması adına bu malzemelerin güvenli bir yere ihtiyati tedbirlerin aktarıldığına dair güvence verdi.[98]
Cezayir’de devam etmekte olan Hirak protestolarının önemli isimlerinden olan İbrahim Laalami serbest bırakıldı. İbrahim Laalami 21 Kasım 2019'da cezaevine girmiş ve 16 Nisan'da serbest bırakılmıştı. İzleyen süreçte yine gösterilerin önde gelen isimlerinden olarak "toplumu kışkırtmak" suçlamasıyla tutuklanmıştı.[99]
Fas:
Bu hafta Fas’ın Bouznika şehrinde Libya’daki karşıt taraflar barış görüşmeleri için aynı masaya oturdu. Görüşmeye UMH’den ve Tobruk Temsilciler Meclisi’nden beşer delege katıldı. Fas her iki tarafından ortak noktada buluşabilmesi ve sürekliliği korunmuş bir barış için tarafların istekleri doğrultusunda elinden geleni yapacağını belirtti.[100] Fas’ın geçen hafta Lockheed Martin’den sipariş ettiği son teknoloji F-35lerin yanı sıra bu hafta Hollanda, BAE ve Hindistan ordularıyla birlikte AH-64E Apachi helikopter AN/APG-78 Ateş Kontrol Radarı sipariş etti.[101] Fas Döviz Bürosu’nun bu hafta ortasında duyurulan raporuna göre bu sene Fas Dış Direkt Yatırım yaklaşık 980 milyon dolar azaldı. Bu düşüş oransal olarak geçen seneye göre dış yatırımda %21,5 bir azalma olduğunu gösterdi.[102] Bu hafta ortasında Fas Dışişleri Bakanı Nasser Bourita İspanya Dışişleri Bakanı Arancha Gonzalez Laya ile telefon görüşmesi yaptı. Görüşmede iki ülke arasındaki anlaşmaların yanı sıra Akdeniz, Sahel ve Orta Doğu’daki bölgesel sorunlar ele alındı.[103] Bu hafta Rusya Dışişleri Bakanlığı Fas ile olan diplomatik bağlarının 62. senesini kutlamak için Fas Dışişleri Bakanlığı ile görüştü. Görüşmede Rusya kanadı Fas ile bölgesel sorunları görüşmek için ve bölgesel kalkınmayı hızlandırmak için daha sık görüşmeleri gerektiğini ve diplomatik bağlarını sıkılaştırmak istediklerini iletti.[104]
ENERJİ GÜNDEMİ
Dünya Geneli:
Venezüella ve Yemende yüzer depo (FSU) olarak kullanılan gemiler bakımsızlıktan dolayı bölgede çevre felaketi yaratma riski taşıyor.[105][106] Sri Lanka açıklarında yanmaya başlayan ve 270 bin ton ham petrol taşıyan petrol tankeri de çevre felaketi riski yaratma potansiyeli oluşturuyor.[107]
Nijerya Petrol Kaynakları Departmanı, ülke genelinde inşa edilen beş rafineri tesisi ile Nijerya'nın önümüzdeki iki yıl içinde net petrol ürünleri ihracatçısı olacağını bildirdi.[108]
Ortadoğu:
İsrail'de İran Şahı döneminde yapılan Kızıldeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan Eilat-Ashkelon petrol boru hattı, BAE’in Isral ile ilişkileri normalleşme başlaması sonucu İsrail’in Akdeniz'deki enerji piyasasında elinin kuvvetlendireceği değerlendirildi. İran Körfez’inden Akdeniz’e Süveyş’e geçemedikleri için kullanamayan VLCC ve UVLCC tipi gemiler bu boru hattı ile Akdeniz’e petrol taşıyacakları için Süveyş’e alternatif oluştururken. Halen kuzey-güney çalışan, Kazak CPC ve Ceyhan Kaynaklı Azeri BTC petrolü taşıyan boru hattı bu iki petrol çeşidi de etkilenebilecektir.[109]
İsrail'in temelde Tamar ve Leviathan sahalarından gelen ve doğal gaz, petrol ve minerallerden elde edilen telif ücretlerinden elde edilen gelirleri 2020 yılının il yarısında yaklaşık 142,7 milyon USD oldu ve geçen seneki aynı döneme göre %12,7'lik bir artış gösterdi.[110]
Dünya ham petrol talep deki azalmanın beklenenden az olması ve OPEC+ anlaşması gereği üretim kotalarını azaltma vaatlerini yerine getiren ülkelerin de sayesinde geçen ay petrol yaklaşık iki dolar yükseliş gösterdi[111] Ayrıca, BAE'nin Abu Dabi Ulusal Petrol Şirketi'nin (ADNOC) Ekim tedariklerinde %30 kesinti yaptığını duyurmuştu. Bu dönemde Brent ham petrol vadeli işlemleri varil başına %1 artarak 46,38 USD'ye yükselirken, ABD West Texas Intermediate (WTI) ham petrol vadeli işlemleri %0,7 artarak 43,25 USD'ye yükseldi.[112]
Irak'ta faaliyet gösteren şirketler IKBY yönetiminden ödemelerini aldıklarını açıkladılar. Genel Energy 4,7 milyon dolar brüt ödeme aldığını ve Genel Energy ödemedeki net payının 2,6 milyon dolar olduğunu bildirdi.[113] Gulf Keystone Petroleumy, Temmuz 2020'de Shaikan sahasındaki ham petrol satışları için IKBY'den 7,8 milyon dolarlık net ödeme alındığını doğruladı. [114] Ayrıca, Oryx Petroleum’a IKBY tarafından ödenmesi gereken ödemeler toplamının 39 milyon USD ulaştı.[115]
Irak Petrol Bakanlığı'nın rakamlarına göre, ülkenin toplam petrol ihracatı yaklaşık 80,5 milyon varile ulaşarak yaklaşık 3,5 milyar dolarlık bir gelir elde ettiğini bildirdi ve Kerkük petrollerinden 2,7 milyon varillik ihracattan sonra 130 milyon dolar gelir elde edildiği belirtildi.[116]
İran’ın bölgedeki etsisini azaltmak için ABD’nin Irak üzerine yaptığı baskılar sonuç veriyor. ABD ile Irak arasında yapılan enerji anlaşmalarından sonra, ABD’li şirketler tarafından, Irak gaz üretimini artırmaya yönelik, Petrol Bakanlığı ile ABD şirketi Honeywell arasında, güneydeki Basra ilindeki Ar Ratawi'ye bir gaz fabrikası kurulacağı bildirildi ve buna ek olarak, Saudi Aramco'nun Irak’ın en büyüklerinden biri olan Akkas sahasının geliştirilmesine yardımcı olmak için yaptığı ön taahhütle Irak’ın doğalgaz gelişmelerine yardım etme konusundaki geniş taahhüdünü dile getirdi. Bununla beraber, Chevron iki yıl önce imzaladığı mutabakattan (Memorandum of Understanding) ilerleyişinden bıkkınlığını dile getirdi ve görüşmelerden geri çekildiğini bildirdi.[117]
Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) yaptığı açıklamada, şirket başkanı ve İtalya'nın Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio ile Libya'daki petrol tesislerinin ablukasını görüşmek üzere Trablus'ta bir araya geldiğini bildirdi. NOC, Di Maio'nun, şirketin petrol üretimini ve ihracatını sürdürmek ve şirketin Libya Yabancı Bankası'ndaki hesabındaki gelirlerini dondurmak için önerdiği girişime tam desteğini teyit ettiğini bildirdi.[118]
Libya ulusal petrol Şirketi (NOC) yaptığı açıklamada, ülkenin en büyük petrol Sharara sahasındaki bir çalışanın Covid-19'a yakalanmasının ardından personelin tahliye edileceğini ve sahanın kapatılacağını bildirdi. Saha Akakus Oil'i Akakus Oil, NOC, İspanya'nın Repsol, Norveç'in Equinor ve Avusturyalı OMV'nin ortak girişimi ile işletiliyordu.[119]
Suudi Arabistan, ülkenin kuzey sınırlarında ve Al-Jawf bölgesinde iki petrol ve gaz sahası ve kuzey sınır bölgesinde ise "Abraq Al-Talul" petrol ve gaz sahasının keşfedildiğini duyurdu. Bu sahalar non-conventional olduğundan kâr marjı düşük ve üretim gerçekleştirmenin zor olduğu belirtildi.[120]
Saudi Aramco, petrol fiyatları ve ağır temettü yükü karşısında, Teksas'taki Motiva rafinerisine petrokimya üretimi arttırmalı için 6,6 milyar dolarlık bir planın yanı sıra aynı eyalette Sempra Energy ile büyük bir doğal gaz projesini yeniden gözden geçireceğini bildirdi.[121]Ayrıca firma nakit tasarrufu sağlamak için bir LNG tesisinde hisse satın alımını erteledi. Sempra Energy’nin Teksas, Port Arthur’daki LNG terminalindeki yüzde 25 hisseyi satın almayı planlıyordu.[122]
Saudi Basic Industries Corp (SABIC), Körfez borç piyasalarının toparlanmasıyla 1 milyar dolarlık iki farklı ihalede Formosa tahvili sattı. Formosa tahvilleri, Tayvan'da yabancı borçlular tarafından satılıyor.[123]
Kuwait Integrated Petroleum Industries Co (KIPIC), 10 yıllık çalışmanın sonunda, Al-Zour rafinerisine giden bir besleme hattına gaz gönderimini gerçekleştirdi. Bu sayede, Al-Zour'u Kuveyt'teki en büyük entegre rafineri ve petrokimya fabrikası konumuna geldi. Al-Zour’un üretim kapasitesinin günde 615.000 varil olacağı değerlendiriyor ve bu da Kuveyt’in genel rafinaj kapasitesini günde 1,5 milyon varilin üzerine çıkarıyor.[124]
