Sakarya Doğal Gaz Sahası Keşfi ve Beklentiler

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip ERDOĞAN tarafından Türkiye’nin Münhasır Ekonomik Bölgesi ve tüm Karadeniz dâhilindeki en büyük doğal gaz sahasının keşfi müjdelenmiştir. Buna göre, Tuna1 sahasında 320 milyar metreküplük bir rezerv keşfedilmiştir. Tespit edilen doğal gaz hacmi, yeni adıyla Sakarya Gaz Sahası için oldukça gerçekçi bir hacimdir. Tuna-1 kuyusunun batısında hâlihazırda üretimi yapılan, ExxonMobil ve OMV gibi şirketlerin de yatırım yaptığı Rumen ve Bulgar sahaları mevcuttur. Bu bakımdan, lokasyon seçiminin çok doğru olduğu söylenebilir. Ayrıca keşif yapılan saha, elde edilecek gazın iç piyasaya arz edildiği bir senaryoda, ortalama bir doğal gaz boru hattına göre daha kısa süre içerisinde ticarileştirebilme fırsatı vermesi sebebiyle 2023 yılı hedef olarak gayet gerçekçidir.

Bu keşfin gerçekleştiği güne kadar kolay gelinmediği söylenebilir. Öncelikle projeye yönelik çok sayıda itiraz gerçekleşmiştir.  Gemilerin neden alındığı, neden yabancılarla birlikte çalışılmadığı ve niye kendi millî olanaklarımızla sınırlı kalındığı gibi farklı itirazlar dile getirilmiştir. Ayrıca, Türkiye’nin Akdeniz’de yaptığı sondajlar ve harcanan para da bu itirazlara konu olmuştur. Türkiye, bu itirazlara rağmen kararlılıkla devam ettiği sondajlar ve faaliyetler sayesinde bugünkü keşif haberiyle süslenen başarısına ulaşabilmiştir. Şu an TPAO’nun sahip olduğu derin deniz arama kabiliyeti sadece 13-14 ülkenin veya ExxonMobil, Total veya ENI gibi firmaların sahip olduğu bir bilgi birikimidir.

Karadeniz’deki Diğer Sondajlar Boşa mı Yapıldı?
Karadeniz’de bugüne kadar sekiz adet derin deniz kuyusu açılmıştır. Gaz keşfi yapılan Tuna-1 kuyusunun temel özelliği diğer kuyulardan lokasyon olarak farklı bir noktada olmasıdır. Şile-1, Istranca-2 ve Yassıhöyük-1 gibi kuyular batıda iken Kastamonu-1 ve Sinop-1 kuyuları Orta Karadeniz’de, Sürmene-1 ve Hopa-1 kuyuları ise Doğu Karadeniz’dedir. Tuna-1 kuyusu ise 2012’de keşfi yapılmış olan Romanya Münhasır Ekonomik Bölgesi’nde yer alan Neptün Bloğu’na yapı olarak oldukça benzeyen bir bölgede yer almaktadır. Şu ana kadar keşif gerçekleştirilen kuyularda ortalama su derinliği 900 metre civarında iken toplam derinlik 3.000 metreyi geçmemiştir. Öte yandan TPAO’nun arama yaptığı bölgedeki su derinliği 2.100 metre iken toplam derinlik şimdiden 3.600 metreye ulaşmış durumdadır.

Harita 1. Karadeniz’de Türkiye Tarafından Sondaj Gerçekleştirilen Kuyular

Karadeniz’de daha önce yapılmış sondajların boşa gittiğine dair de itirazlar vardır ama önemli olan, her bir arama faaliyetinin geride birçok veri bırakmasıdır. Önceki kuyular keşif kuyuları iken Tuna-1 tamamen gaz bulunması odaklıdır ve başarılı olmuştur. Bu da Türkiye’nin ve TPAO’nun Karadeniz sondajlarından elde ettiği tecrübenin boşa gitmediğini göstermektedir. Ayrıca Türkiye’nin kaynaklarının ve teknolojik bilgi birikiminin ekonomiye katılması için gösterilen kararlılığın da olgunlaşmasının ürünüdür.

Önümüzdeki Süreçte Neler Beklenebilir?
Sakarya Doğal Gaz Sahası’nın keşfinden sonra sahanın teknik ve ekonomik bakımdan üretilebilir hacmi, üretim debisi, gazın yapısı gibi verileri elde etmek için çalışmalar yapılacaktır. Bu çalışmaların ardından sahanın geliştirilmesi kararı birlikte, sahanın geliştirilmesi ve doğal gazın denizden taşınabilmesi için altyapı hazırlanacaktır. Yabancı ortağa ihtiyaç duyulmaması çok büyük bir avantajdır. Tüm bunlara ek olarak Türkiye’nin mevcut doğal gaz alım anlaşmalarını revize edeceği bir döneme girilmektedir. Bu revize görüşmelerinde Türkiye’nin gaz tedarikçilerinin Türkiye’nin elinde alternatifleri olduğunu bilmesi önemli bir koz olacaktır. Rusya gibi hem enerjide kendisine bağımlılığımızla hem de dış politikadaki uyuşmazlıklarımızla sorunlar yaşadığımız tedarikçilere karşı daha güçlü bir konum elde edilecektir. Türkiye bu keşifle beraber İran ve Rus doğal gazına olan yüksek bağımlılığına bir alternatif sahibi olmuştur. Yakın gelecek senaryolarına bakıldığında, ucuz spot LNG fiyatlarının avantajını da kullanmak suretiyle doğal gaz tedarikini LNG ithalatına kaydırarak boru hattı doğal gaz talebinin düşürülmesi mümkün olabilecektir. 

Sakarya Doğal Gaz Sahası’nın Enerjide Dışa Bağımlılığa Etkisi
Enerjide dışa bağımlılık sorununun ivedilikle çözülmesinin bölgede etkin bir ekonomi ve oyuncu olan Türkiye açısından kaçınılmaz bir gereklilik olduğu yıllar önce fark edilmiştir. Türkiye gerekli adımları kendinden emin olarak atmış ve meyvelerini toplamaya başlamıştır. Keşif miktarı ve iç piyasa doğal gaz tüketim senaryoları göz önünde bulundurulduğunda gerçekleştirilen keşfin 7,5 yıl yetecek bir gaz rezervi ihtiva ettiği görülmektedir. Yıllık 20 milyar metreküp üretim yapıldığı senaryoda ise 16 sene boyunca ülkenin doğal gaz ihtiyacının yarısına yakını Sakarya Doğal Gaz Sahası’ndan karşılanabilecektir. Yukarıda belirtildiği gibi ihtiyacın geri kalanı spot LNG piyasası üzerinden karşılanabilecektir.

Bu Keşfin Ardından Karadeniz’de Başka Keşifler Mümkün Mü?
Tamamı TPAO öz sermayesi ile Karadeniz’de Ereğli’nin 175 kilometre kuzeyinde gerçekleştirilen keşif, yeni adıyla Sakarya Gaz Sahası’ndaki AR/TPO/KD/C26-C27-D26-D27 bloğunda altıncı jenerasyon bir sondaj gemisi olan Fatih tarafından gerçekleştirilmiştir. Söz konusu bloğun tamamı 7000 kilometrekare alana sahiptir. Elde edilen verilere göre yaklaşık 320 milyar metreküp veya yaklaşık 2 milyar varil petrol eş değerinde doğal gaz potansiyeli söz konusudur. Ayrıca ilgili keşfin ekonomik değerinin yaklaşık olarak 65 milyar dolar olduğu Enerji Bakanı Sayın Fatih Dönmez tarafından açıklanmıştır. Moral ve motivasyon açısından yıllardır çaba harcanan bir konuda böyle bir sonuca ulaşmak herkesi mutlu etmiştir. Tuna-1 kuyusundan gelen bilgilere göre henüz hedef derinliğin yarısına kadar kazıldığı, daha kazılacak 1.000 metrenin söz konusu olduğu ve yeni bir keşif ihtimalinin son derece yüksek olduğu görülmektedir.